- GENEL AÇIKLAMALAR ve KORUNAN HUKUKSAL YARAR:
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu ve cezası, Türk Ceza Kanunu’muzun topluma karşı suçlar kenar başlıklı üçüncü kısmın; ‘Kamu Barışına Karşı Suçlar’ kenar başlıklı beşinci bölümünde ‘Halk Arasında Korku ve Panik Yaratmak Amacıyla Tehdit, Suç İşlemeye Tahrik, Suçu ve Suçluyu Övme, Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama, Kanunlara Uymamaya Tahrik, Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma, Görev Sırasında Din Hizmetlerini Kötüye Kullanma’ suçları ile birlikte düzenlenmiştir. Suç yapısı itibari ile icrai faaliyetlerle işlenebilmektedir. Bir suçun ihmali davranışlarla da işlenebilmesi için kanunda açık ve seçik olarak bu hususta bir düzenleme olması gerekmektedir. Kanun koyucu suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu ve cezası bakımından böyle bir düzenleme yoluna gitmemiştir. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunun cezası örgüt kuranlar veya yönetenler bakımından dört yıldan sekiz yıla kadar hapis; suç işlemek amacıyla kurulmuş olan örgüte üye olanlar bakımından ise iki yıldan dört yıla kadar hapis cezasıdır.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda bir araya gelen örgüt mensupları işlemeyi amaçladıkları suçu henüz işleyememiş olsalar dahi, TCK madde 220’den cezalandırılacaktırlar. Bu bakımdan denebilir ki, suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda korunan hukuksal yarar ‘kamu düzeninin ve güvenliğinin korunmasıdır.’ Ayrıca korunan diğer hukuksal yararlar ise, bu kişilerin bir araya gelip işlemeyi amaçladıkları suçların korudukları hukuksal yararlardır da.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI (Fail, Mağdur, Fiil, Netice, Nedensellik Bağı)
- Fail ve Mağdur:
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunun oluşabilmesi için kusur yeteneğine sahip en az üç kişinin bir araya gelmesi gerekmektedir. Bu kişilerden bazılarının şahsi cezasızlık halinden faydalanıyor olmaları, asgari sayının belirlenmesinde önem taşımaz. Suçun oluşması bakımından aranan asgari sayıdaki kişilerden bazıları örgütün yöneticisi bazıları ise üyesi olmak zorundadır. Herkesin yönetici veya herkesin üye olduğu bir suç örgütünden söz edilemez. Örgüte üye olmak bakımından özel faillik sıfatı aranmaz ve herkes bir suç örgütünün mensubu olabilir.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunun belirli bir mağduru olduğunu söylemek güçtür. Bununla birlikte suç örgütünün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar somut olarak kişilerin haklarına zarar veriyor ise hakkı zarar gören kişiler suçun mağduru sayılır.
- Fiil, Netice, Nedensellik Bağı:
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma – Madde 220:
(1) Kanunun suç saydığı fiilleri işlemek amacıyla örgüt kuranlar veya yönetenler, örgütün yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaç suçları işlemeye elverişli olması halinde, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak, örgütün varlığı için üye sayısının en az üç kişi olması gerekir.
(2) Suç işlemek amacıyla kurulmuş olan örgüte üye olanlar, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Örgütün silahlı olması halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza dörtte birinden yarısına kadar artırılır.
(4) Örgütün faaliyeti çerçevesinde suç işlenmesi halinde, ayrıca bu suçlardan dolayı da cezaya hükmolunur.
(5) Örgüt yöneticileri, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen bütün suçlardan dolayı ayrıca fail olarak cezalandırılır.
(6) Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi, ayrıca iki yıl altı aydan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İşlenen suçun niteliğine göre verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir. Bu fıkra hükmü sadece silahlı örgütler hakkında uygulanır.
(7) Örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmamakla birlikte, örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişi, örgüt üyesi olarak cezalandırılır. Örgüt üyeliğinden dolayı verilecek ceza, yapılan yardımın niteliğine göre üçte birine kadar indirilebilir.
(8) Örgütün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde propagandasını yapan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun basın ve yayın yolu ile işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu, kanunun suç saydığı fiilleri işlemek amacıyla örgüt kuranlar veya yönetenler ile bu örgüte üye olanları cezalandırmayı amaç edinmiş bir suç tipidir. Suç işlemek amacı ile kurulan örgüt eğer silahlı bir suç örgütü ise verilecek ceza arttırılacaktır.
Kurulmuş, yönetilmiş ve üye olunmuş bir suç örgütünden bahsedebilmek için öncelikle bu örgütün sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaç suçları işlemeye elverişli olması gerekmektedir.
Suç örgütü, asgari bakımından en az üç kişinin suç işleme amacı ile bir araya gelmesi ile oluşur. Bu kişiler arasında bir sürekli bir hiyerarşi bulunmalı ve her biri kendi bireysel iradelerini örgütün iradesinin altına teslim etmelidir. Hiyerarşik yapının sürekli olması, suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunu herhangi bir suça iştirakten ayırır. Hiyerarşik yapı, altlık-üstlük ilişkisini zorunlu kılar. Bu bakımdan herkesin üye olduğu veya herkesin yönetici olduğu bir suç örgütünden bahsedilemez. Hiyerarşik yapı, katı veya gevşek olabilir. Katı hiyerarşik yapının bulunduğu örgütlerde genelde yöneticinin verdiği emirler, örgüt üyelerine aracı kişiler vasıtası ile iletilir. Suç işleme amacı, örgütün iradesine dayanması gerekmektedir. Hiyerarşik yapıdaki örgüt mensupların yasaların suç saydığı fiilleri gerçekleştirme amacı taşırlar. Hangi suçların işleneceği somutlaştırılmamış olsa bile belirsiz sayı ve türdeki suçların işleneceği inancıyla bir araya gelinmesi de yeterlidir.
Daha önceden de belirttiğimiz gibi, suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu, altlık-üstlük ilişkisi içerisinde hiyerarşik bir yapılanmayı gerekli kıldığı için bir takım örgüt mensupları ‘yönetici’ vasfına sahipken bir takım örgüt mensupları ‘üye’ vasfına sahip olup bir takım örgüt mensupları da salt örgütü ‘kuran’ kişi pozisyonundadırlar. Bu terimleri detaylı inceleyecek olursak;
- Suç Örgütü Kurmak: Bir örgütü yeni baştan meydana getirmek anlamı taşımaktadır. Örgütü kuran, eğer aynı zamanda örgütü yöneten pozisyonda ise, aynı suçun seçimlik hareketleri niteliğinde olduğundan dolayı bir kez TCK 220/ Fıkra 1’den cezalandırılacaktır. Suçun oluşması için kurucu sayısının kaç olduğunun önemi yoktur. Tek ya da iki kişinin kurucu olduğu bir örgüt söz konusu olduğunda, suçun tamamlanmış sayılabilmesi için, asgari sayıyı oluşturacak kadar kişinin sonradan örgüte yönetici ya da üye olarak katılmış olması gerekmektedir.
- Suç Örgütü Yönetmek: Hiyerarşik yapının üstünde yer alıp, örgütün amaçlarının gerçekleşmesine karar verme gücüne sahip olan kişiler örgüt yöneticileridir. Bu kişiler, örgütün amacının gerçekleşmesi için örgüt içi disiplin, eşgüdüm ve iş bölümü sağlayan kişilerdir. Örgütü yöneten, eğer aynı zamanda örgütü kuran pozisyonda ise, aynı suçun seçimlik hareketleri niteliğinde olduğundan dolayı bir kez TCK 220/ Fıkra 1’den cezalandırılacaktır. Bir suç örgütünden bahsedebilmek bakımından mutlaka bir yöneticinin bulunması gerekmektedir. TCK madde 220/Fıkra 5 gereği örgüt yöneticileri, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen bütün suçlardan dolayı ayrıca fail olarak cezalandırılır.
- Suç Örgütüne Üye Olmak: Örgütü kurma ve yönetme dışında, hiyerarşik yapıya dahil olmakla birlikte örgütün amacını gerçekleştirmeye ya da en azından bu yönde bir iradeye sahip olmayı ifade eder. Örgüt üyesinin, örgütün amacına yönelik somut bir katkısının olmasına gerek yoktur. Gerektiğinde, örgüt tarafından ve örgütün amaçları doğrultusunda bu kişinin kullanılabilir durumda olması yeterlidir. Örgüte yapılacak yardım maddi veya manevi de olabilir. Suç örgütüne üye olma suçundan failin ceza alabilmesi için mutlaka örgütün faaliyeti çerçevesinde suç işlemesine gerek yoktur zira örgüte üye olmak başlı başına cezalandırabilmek için yeterlidir. Eğer fail örgüt faaliyeti çerçevesinde suç da işlemişse ayrıca bu suçun cezası ile de cezalandırılacaktır.
- Örgüte Üye Olmamakla Birlikte Örgüt Adına Suç İşlemek (TCK madde 220/ Fıkra 6): Fail, örgütün içerisindeki hiyerarşik yapıya ait olmamakla birlikte örgütün faaliyetleri çerçevesinde işlenen belirli suçlar için örgütle iş birliği yaparsa iki yıl altı aydan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İşlenen suçun niteliğine göre verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir. Örgüt adına suç işlemesi halinde fail, hem işlediği suçtan cezalandırılacak hem de örgüte ye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemekten (TCK madde 206/Fıkra 6) cezalandırılacaktır. Failin, örgüte ye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemekten cezalandırılabilmesi için suç örgütünün silahlı olması gerekmektedir.
- SUÇ ÖRGÜTÜNE YARDIM ETME (TCK madde 220/ Fıkra 7): Failin, suç örgütüne maddi nitelikte destekte bulunması ancak bunun geçici olması gerekmektedir. Fail, örgüte değil de örgüt kapsamında işlenen suça yardım ediyor ise suç örgütüne yardım etme suçundan değil, işlenen suça iştirakten cezalandırılacaktır. Bu bakımdan, failin, suç örgütüne yardımı geçici değil de sürekli olması halinde örgüte üye olma suçundan söz edilir. Örneğin: PKK örgütü mensubu bir kişi veya grubu gece soğuktan korunması için tek gecelik konaklama imkanı sağlayan köylünün suçu örgüte yardım etme ile sınırlıdır.
- ÖRGÜTÜN PROPAGANDASINI YAPMAK (TCK madde 220/ Fıkra 8): Örgütün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde propagandasını yapan ve manevi destekte bulunan kişi cezalandırılacaktır. Bunun basın ve yayın organları ile yapılması halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır.
SUÇUN MANEVİ UNSURLARI (Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir)
- Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir:
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir. Kastın kapsamında, failin kendisi dışında en az iki kişinin daha suç işleme kastıyla hiyerarşik bir yapılanma ile bir araya geldiğini bilmesi bulunmalıdır. Üye olduğu örgütün hedef olarak işleyeceği suçları veya hiyerarşik yapısını ayrıntılı olarak bilmesi gerekmez.
SUÇUN ÖZELLİK ARZ EDEN DİĞER HUSUSLARI (Teşebbüs, İçtima, İştirak)
- Hukuka Uygunluk Sebepleri, Teşebbüs, İçtima, İştirak:
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda, hukuka uygunluk nedenlerinin gerçekleşmesi pek mümkün görünmemektedir. Ancak CMK 139’da düzenlenen gizli görevli bu halin dışındadır. Bir suç örgütünün içerisine sızdırılan gizli görevli kanunun kendisine verdiği yetki suretiyle bu görevi yapmasından dolayı suç örgütüne üyelikten cezalandırılmayacaktır.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlardan bağımsız olarak cezalandırılmaktadır. Kurulan suç örgütünün faaliyetleri çerçevesinde ayrıca suç işlenmesi halinde bunlar ayrıca cezalandırılacaktır. Nitekim TCK madde 220/ Fıkra 4, bunu açıkça belirtmiştir.
Örgüt yöneticileri, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen bütün suçlardan dolayı ayrıca fail olarak cezalandırılacaktır. Yöneticiler dışında kalan diğer örgüt mensuplarının, işlenen suçlardan dolayı sorumluluğu ise, iştirak kurallarına göre belirlenecektir.
UYUŞTURUCU TİCARETİ SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK HALİ (TCK madde 192)
Suç örgütleriyle daha etkin mücadele etmek ve örgütün suç işleme faaliyetlerinin önünü kesmek; örgütün yönetici, kurucu veya üyelerini cezalandırmaktan daha önceliklidir. Bu nedenle kanun koyucu, örgütlerin çöküşünü sağlamak veya çökme başlamış örgütlerdeki çözülmeleri arttırmak için TCK madde 221’de etkin pişmanlık hükümlerini düzenlemiş bulunmaktadır. Etkin pişmanlıkta bulunarak, örgütün çözülmelerine yardımcı olacak örgüt mensubu kişilerin bir kısmının cezası hafifletilecek veya bir kısmının cezaları ortadan kaldırılacaktır.
Etkin pişmanlık – Madde 221:
(1) Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu nedeniyle soruşturmaya başlanmadan ve örgütün amacı doğrultusunda suç işlenmeden önce, örgütü dağıtan veya verdiği bilgilerle örgütün dağılmasını sağlayan kurucu veya yöneticiler hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Örgüt üyesinin, örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak etmeksizin, gönüllü olarak örgütten ayrıldığını ilgili makamlara bildirmesi halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(3) Örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak etmeden yakalanan örgüt üyesinin, pişmanlık duyarak örgütün dağılmasını veya mensuplarının yakalanmasını sağlamaya elverişli bilgi vermesi halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(4) Suç işlemek amacıyla örgüt kuran, yöneten veya örgüte üye olan ya da üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen veya örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişinin, gönüllü olarak teslim olup, örgütün yapısı ve faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili bilgi vermesi halinde, hakkında örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz. Kişinin bu bilgileri yakalandıktan sonra vermesi halinde, hakkında bu suçtan dolayı verilecek cezada üçte birden dörtte üçe kadar indirim yapılır.
(5) Etkin pişmanlıktan yararlanan kişiler hakkında bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbirine hükmolunur. Denetimli serbestlik tedbirinin süresi üç yıla kadar uzatılabilir.
(6) Kişi hakkında, bu maddedeki etkin pişmanlık hükümleri birden fazla uygulanmaz.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu nedeniyle soruşturmaya başlanmadan ve örgütün amacı doğrultusunda suç işlenmeden önce, örgütü dağıtan veya verdiği bilgilerle örgütün dağılmasını sağlayan kurucu veya yöneticiler hakkında cezaya hükmolunmaz.
Örgüt üyesinin, örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak etmeksizin, gönüllü olarak örgütten ayrıldığını ilgili makamlara bildirmesi halinde veya örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak etmeden yakalanan örgüt üyesinin, pişmanlık duyarak örgütün dağılmasını veya mensuplarının yakalanmasını sağlamaya elverişli bilgi vermesi halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
Suç işlemek amacıyla örgüt kuran, yöneten veya örgüte üye olan ya da üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen veya örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişinin, gönüllü olarak teslim olup, örgütün yapısı ve faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili bilgi vermesi halinde, hakkında örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz. Kişinin bu bilgileri yakalandıktan sonra vermesi halinde, hakkında bu suçtan dolayı verilecek cezada üçte birden dörtte üçe kadar indirim yapılır.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunu işledikten sonra etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanan kişi, daha sonra işleyeceği örgütlü suçlarda tekrar etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanamayacaktır.
SUÇ İŞLEMEK AMACIYLA ÖRGÜT KURMA SUÇU VAKA ÖRNEKLERİ
VAKA 1:
Sanıkların, çek senet tahsilatı yapmak üzere Halil Tan liderliğinde fonksiyonel işbirliği ve işbölümü içerecek şekilde örgütlendiklerine dair soyut iddialar dışında, her türlü kuşkudan uzak, kesin ve inandırıcı kanıt bulunmadığı, örgüt lideri Halil Tan’ın diğer sanıklar Selami Tan ve Muammer Tan ile abi-kardeş olduğu, sanık Fikri Gülüsev’in de bu sanıkların eniştesi olduğu, aralarında akrabalık bağından kaynaklanan birliktelik bulunduğu, atılı suçun yasal unsurları oluşmadığı gözetilmeden, beraatlari yerine yazılı biçimde mahkumiyetlerine karar verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 8. Ceza Dairesi – Karar No:2008/7820)
VAKA 2:
5237 sayılı TCK’nın 220. maddesinde tanımlanan “örgütün” varlığının kabul edilebilmesi için hiyerarşik ilişki içinde olan en az üç kişinin bir araya gelmesi, örgütün yapısının sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaçlanan belirsiz sayıda suçları işlemeye elverişli bulunması, suç işlemek amacı etrafında fiili bir birleşme ile işbirliği, eylemli paylaşım anlayışı içinde hareket etmesi ve bu amaçlar doğrultusunda faaliyette bulunup, “devamlılık” göstermesi gerekir.
Örgüt niteliği itibarıyla devamlılığı gerektirdiğinden, kişilerin belli bir suçu işlemek veya bir suç işlemek için bir araya gelmesi halinde, örgütten değil iştirak iradesinden söz edilebilecektir. Ancak, amaçlanan suçlan işlemede kolaylık sağladığı için işlenmesi amaçlanan suçlar açısından hazırlık hareketi niteliğinde olan örgütün varlığı için, amaç suçları işleme zorunluluğu olmadığı da dikkate alındığında, devamlılığın belirlenmesi noktasında yalnız amaç suçların sürekli bir şekilde işlenmesi değil, öncelikli olarak, amaç suçları sürekli biçimde işleme kararlılığının mevcut olup olmadığının araştırılması zorunludur.
Bu açıklamalar kapsamında somut olaya bakıldığında; sanıklar arasında iştirak iradesinin varlığı kabul edilse de hiyerarşik bir birlikteliğin olduğunu gösterir nitelik ve yeterlilikte her türlü kuşkudan uzak kesin ve inandırıcı delil bulunmadığı anlaşıldığından, sanık hakkında atılı suçtan beraati yerine mahkûmiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 18. Ceza Dairesi – Karar : 2019/12554).
VAKA 3:
Sanıklar İ.Ç., H. Y., Ö.D. liderliğinde kurulan örgüt çatısı altında, tam bir işbirliği, eylemli paylaşım anlayışı ile disiplinli biçimde hareket ederek; sanıkların önceden tesbit ettikleri işyerlerinden geceleyin birlikte bilgisayar, televizyon ve benzeri malzeme çaldıkları ve çalınan malzemeleri sanık İşat’ın Kızılay da bulunan iş yerine getirerek buradan örgüte üye olmayan diğer sanıklar aracılığı ile satarak işleri organize ettikleri, sanıklar ……………………örgütün hiyerarşi yapısına dahil olmamakla birlikte, örgütün hırsızladıkları malzemeleri satarak, örgüte bilerek ve isteyerek yardım ettikleri, sanıklar U.S.ve B.K.’nın örgüte üye olmamakla brlikte örgüt lideri sanık İ. ile birlikte örgüt adına hırsızlık suçu işledikleri, yapılan operasyonda sanık İ.Ç. Ankara Kızılay da bulunan işyeri ile sanıklara ait araçta ve sanıkların arkadaşlarının iş yerinde yapılan aramada, bir çok bilgisayar, monitör, fotokopi makinesi, LCD televizyon, Laptap bilgisayar ve hırsızlık suçlarında kullandıkları kar maskesi, levye, boru anahtarı, murç bulunduğu, bu şekli ile örgütün yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı, araç ve gereç bakımından amaç suçları işlemeye elverişli olduğu anlaşılmakla, sanıkların suç işlemek amacıyla örgüt kurma, yöneticilik ve örgüt üyeliği suçları nedeniyle mahkumiyetlerine karar verilmelidir (Yargıtay 8.Ceza Dairesi – Karar No:2010/1352).
VAKA 4:
Soyut olarak sanık sayısının üç kişiden fazla olması örgütün varlığının kabulü için yeterli olmayıp, bu durumda iştirak ilişkisinden söz edilebilir. Somut olayda; örgüt oluşturmak için sanık sayısı yeterli ise de, tüm dosya kapsamına göre sanıkların aralarında hiyerarşik ilişki ile işbölümü saptanamadığı, bu sebeplerle sanıkların üzerlerine atılı suç işlemek amacıyla örgüt kurmak ve bu örgüte üye olmak suçu ile uyuşturucu madde ticareti yapma suçunu teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlediklerine dair yeterli delil bulunmadığı gözetilmeden, sanıklar hakkında TCK’nın 188/3. maddesiyle ceza tayini ile yetinilmesi yerine aynı maddenin 5. fıkrasının uygulanması suretiyle sanıklara fazla ceza tayini hukuka aykırıdır (Yargıtay 20. Ceza Dairesi – Karar: 2016/2759)
VAKA 5:
Yargıtay Ceza Genel Kurulunun Dairemizce de benimsenen 28.04.2015 tarih, 2014/462 esas ve 2015/135 sayılı kararında da belirtildiği üzere, CMK’nın 139. maddesinin 4 ve 5. fıkralarındaki açık hükümler karşısında; gizli soruşturmacının ancak suç işlemek amacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç. TCK’nın 220. maddesinde tanımlanan suç) ve suç işlemek için kurulan bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmeleri şartıyla sadece aynı maddenin yedinci fıkrasında sayılan suçlar için görevlendirilebileceği, olayımızda ise sanığın eylemlerinin örgüt faaliyeti kapsamında olmayıp bireysel olarak uyuşturucu madde satma niteliğinde olduğu, ancak kolluk görevlilerinin Cumhuriyet savcısının emri doğrultusunda ve genel görevi kapsamında, suçu ve failini belirlemek, suçla ilgili delilleri elde etmek amacıyla kimliklerini gizleyerek alıcı rolüne girip sanıktan uyuşturucu madde almalarının mümkün olduğu, bu şekilde faaliyette bulunan kolluk görevlilerini kimliğini gizleyen alıcı görevli olarak kabul etmek gerektiği ve elde edilen delillerin hukuka uygun bulunduğu kabul edilmiştir.
Somut olaya gelince; asıl amaçları uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak olmayıp suçu ve failini belirlemek, suçla ilgili delilleri elde etmekten ibaret olan kolluk görevlilerin sanıktan ilk defa uyuşturucu madde almaları üzerine “uyuşturucu maddeyi satışa arz etme” suçunun ve failinin belirlendiği, delillerinin elde edildiği, ancak böyle bir durumda gerçek anlamda bir alım-satım ilişkisinden söz edilemeyeceği, dolayısıyla ilk alımdan sonra kolluk görevlilerinin sanıktan yeniden uyuşturucu madde almaları şeklinde gerçekleşen eylemlerinin delil elde etme faaliyeti kapsamında olduğu ve TCK’nın 43. Maddesi gereği zincirleme suç oluşturmayacağı gözetilmeden sanık hakkında yazılı şekilde uygulama yapılarak fazla ceza tayini hukuka aykırıdır (Yargıtay 9. Ceza Dairesi – Karar: 2015/5594).
VAKA 6:
Suç işlemek amacıyla kurulmuş olan örgüte üye olmak suçu ile ilgili bozma gerekçesine göre, sanığın üzerine atılı uyuşturucu madde ticareti yapmak suçunu teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlediğine ilişkin delil bulunmadığı; ayrıca eyleminin, suça konu uyuşturucu maddeyi kurye olarak nakleden kişinin ücretini alamamasından dolayı teslim etmemesi nedeniyle diğer sanık Muhittin’in isteği üzerine kurye ile görüşüp bu sorunu gidermekten ibaret olduğu, buna göre olaydaki konumunun “yardım etme” olarak nitelendirilmesi gerektiği gözetilmeden, TCK’nın 188. maddesinin 3. fıkrası ile 39. maddesi yerine, 188. maddesinin 3 ve 5. fıkraları gereğince cezalandırılmasına karar verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 10. Ceza Dairesi – Karar: 2010/11716).
VAKA 7:
Fail, hiyerarşik olarak örgüt üyeleri üzerinde bulunuyor, geniş bir alanda iş bölümü yapabiliyor, örgüt üyeleri üzerinde sevk ve idarede bulunabiliyor, örgütsel faaliyetlerin organizasyonunda, icrasında, harekete geçiren, engelleyen veya durduran olarak rol üstlenebiliyor, bu faaliyetleri denetleyebiliyor ise yönetici olarak kabul edilebilecektir.
Örgüt yönetmek; örgütün amaçları doğrultusunda örgütü idare etmeyi, emir ve direktif vermeyi, örgüt içinde inisiyatif ve karar verme gücüne sahip olmayı gerektirir. Örgütün varlığının, etkinliğinin ve gelişiminin sağlanması,hedeflerinin belirlenmesi, program ve stratejilerinin saptanmasını ifade eder. Ancak örgütün faaliyetleri çerçevesinde sadece belirli bir suçun işlenmesini organize edenler bu suçun işlenmesini planlayıp, yönetenler örgüt yöneticisi olarak kabul edilemeyeceği gözetilerek, örgütteki faaliyetlerin çeşitliliği ve yoğunluğuna göre TCK 61. maddedeki kriterler nazara alınarak temel ceza belirlemek suretiyle örgüt üyeliği suçundan cezalandırılması yerine suç vasfında yanılgıya düşülerek yönetici olarak hüküm kurulması; bozma nedenidir (Yargıtay 16. Ceza Daireasi – Karar:2020/3679).
VAKA 8:
Terör örgütlerinin amaç suçun işlenmesi yolunda güven, disiplin ve sıkı irtibata önem veren iş bölümüne dayalı, hiyerarşik düzene sahip yapılar olarak istihbarat, gizlilik, güvenlik ve denetim konularında duyarlı oldukları, işleyiş ve yapılanma itibariyle bu özellikleri gösteren terör örgütlerinin, güvenilir bulmadıkları, denetlemedikleri kaynakları kabul etmeyecekleri gibi, gizlilik ve güvenlik kuralları ile hiyerarşiye uymayan kişilerin bu tür faaliyetlerine de izin vermeyecekleri, göz önüne alındığında;
Örgüt elemanlarının bulunduğu yere giderek dosya kapsamında bulunan fotoğrafları çektiren, yemek yapan ve kırsalda sözde üst düzey kişilerle ilişki içerisinde olduğu anlaşılan sanığın eyleminin, hiyerarşik yapısına dahil olmak suretiyle örgüte üye olma suçunu oluşturacağı, hukuki durumlarının buna göre takdir ve tayini gerektiği gözetilmeden delillerin değerlendirilmesinde yanılgıya düşülerek yazılı şekilde silahlı terör örgütüne yardım etme suçundan hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 16. Ceza Dairesi – Karar : 2016/5900).
VAKA 9:
Silahlı örgüt üyeliği suçu; silahlı bir örgütün kuruluş amaçlarını, faaliyet ve eylemlerini benimseyerek gönüllü olarak örgüt hiyerarşisine dahil olmayı tercih etmek suretiyle işlenmektedir. Bu bakımdan eylemin iradi olması ve örgüte iştirak bilinç ve iradesiyle hareket edilmiş olması gerekir. Suç, örgüte üye olma fiilinin gerçekleştiği anda tamamlanmakla birlikte, üyelik süresince eylem temadi etmektedir. Örgüte üye olmak fiili bir katılma olup örgüte üye olmak için örgüt yöneticilerinin rızasının varlığına gerek yoktur, tek taraflı iradeyle bile örgüte katılmak mümkündür.
Yukarıdaki açıklamalar ışığında; Tüm dosya kapsamında, sanık …‘ın, iletişim tespit ile teknik takip tutanaklarına yönelik yapılan incelemede, …… terör örgütünün ideolojisini benimsediği, sanığın evinde yapılan aramada çok sayıda örgütsel kitap ve dökümanların bulunduğu, örgüte adam kazandırma ve propaganda amacıyla kullanılan kitapları temin ettiği ve dağıttığı, örgütün… yapılanmasının oluşturulması yönünde faaliyette bulunduğu, örgütün diğer üyeleri ile sürekli irtibat kurduğu anlaşılmakla, eylem ve faaliyetlerindeki süreklilik, çeşitlilik ve yoğunluk durumu da dikkate alındığında, örgütle organik bağ kurduğu anlaşılan, sanık hakkında silahlı terör örgütüne üyelik suçundan mahkumiyet yerine yazılı şekilde beraat kararı verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 16. Ceza Dairesi – Karar : 2015/840).
