- GENEL AÇIKLAMALAR ve KORUNAN HUKUKSAL YARAR:
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu ve cezası, Türk Ceza Kanunu’muzun ‘kişilere karşı suçların’ düzenlendiği ikinci kısmının ‘hürriyete karşı suçlar’ kenar başlıklı yedinci bölümünde “Tehdit, Şantaj, Cebir, Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma, Eğitim ve Öğretim Hakkının Engellenmesi, Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi, Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma, İnanç, Düşünce ve Kanaat Hürriyetinin Kullanılmasını Engelleme, Konut Dokunulmazlığının İhlali, İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali, Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi, Nefret ve Ayırımcılık, Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma, Israrlı Takip, Haberleşmenin Engellenmesi” suçları ile birlikte kaleme alınmış bulunmaktadır. Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu ancak ve ancak icrai hareketler sonucunda işlenebilen bir suç tipidir. İhmali davranışlarla işlenebilmesine dair herhangi bir atıf ceza kanunumuzda bulunmamaktadır.
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun cezası nedir? Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun cezası, bir kişiye karşı cebir ve tehdit kullanılarak siyasi faaliyetlerde bulunmasının engellenmesi suretiyle işlenmesi halinde bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır. Suçun cebir ve şiddet kullanılarak bir siyasi partinin faaliyetlerinin engellenmesi suretiyle işlenmesi halinde verilecek ceza ise iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun temel olarak koruduğu hukuksal yarar, bireysel veya toplu olarak siyasi faaliyetlerde aktif olarak bulunabilme ve siyasi haklarını kullanma hürriyetidir.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI (Fail, Mağdur, Fiil, Netice, Nedensellik Bağı)
- Fail ve Mağdur:
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu, herkes tarafından işlenebilen bir suçtur. Bu bakımdan fail açısından özgü suç niteliğine sahip değildir. Ancak, görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle bir kamu görevlisi tarafından siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun işlenmesi halinde suçun nitelikli hali gereği ceza ağırlaştırılır.
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun mağduru bakımından suç özellik arz etmektedir. Zira gerek Siyasi Partiler Kanunu’muz gerekse de Türk Ceza Kanunu’muzda güvenlik tedbirlerinin düzenlendiği bazı hükümlerde kişiler siyasi hakları kullanmaktan mahrum bırakılmış veya da henüz bu hakkı elde etmek bakımından aranan kanuni şartlara erişmemiş olabilmektedirler. Söz gelimi henüz 18 yaşına erişmemiş Türk vatandaşı her birey seçme hakkına haiz olmadığı gibi seçilme yeterliliğine de sahip değildir. İş bu hallerde, bu kişiler siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun mağduru olamayacaklardır. Ancak elbette siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun unsuru olan “cebir veya tehdit” bakımından failin cezalandırılması söz konusu olabilecektir.
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun düzenlendiği 114. Madde incelendiğinde, birinci fıkra bakımından suçun mağduru ancak Türk vatandaşı kişiler olabilmektedir. İkinci fıkra ise toplu olarak siyasi faaliyetlere katılma aktivitelerini düzenlediğinden ve yabancı kişilerin de herhangi bir siyasi partinin toplantısına veya yürüyüşüne katılabilme serbestisi bulunduğundan, yabancı kişilerin de siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun mağduru olabilecekleri söylenebilir.
Esasen, Anayasa 66. Maddesi ve devamındaki maddeler, siyasi hakların nelerden ibaret olduğunu belirtmiş bulunmaktadır. Ancak TCK 114. Madde, bunlardan sadece bazılarını koruma altına almış, geride kalan diğer siyasi haklar ise Türk Ceza Kanunu’muzun diğer bazı maddeleriyle korunmuş ve nihayet bazıları da tamamen korunmasız bırakılmıştır.
- Fiil, Netice, Nedensellik Bağı:
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi – Madde 114:
(1) Bir kimseye karşı;
a) Bir siyasi partiye üye olmaya veya olmamaya, siyasi partinin faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya, siyasi partiden veya siyasi parti yönetimindeki görevinden ayrılmaya,
b) Seçim yoluyla gelinen bir kamu görevine aday olmamaya veya seçildiği görevden ayrılmaya,
Zorlamak amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla bir siyasi partinin faaliyetlerinin engellenmesi halinde, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu nedir? Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu, cebir veya tehdit unsurları kullanılarak kişilerin veya siyasi partilerin siyasi faaliyetlerde bulunma özgürlüklerinin engellenmesidir.
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun koruma altına aldığı haklar genel olarak şöyle sayılmıştır:
- Siyasi bir partiye üye olmak.
- Siyasi partiye üye olmamak.
- Üye olunan siyasal partiden ayrılmaya zorlanmak.
- Görev alınıyor olması halinde siyasal parti yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlanmamak.
- Siyasal partinin düzenlemiş olduğu faaliyetlere katılmak.
- Siyasal partinin düzenlemiş olduğu faaliyetlere katılmamak.
- Seçimle iş başına gelme imkanının olduğu bir kamu görevine aday olmak.
- Seçimle iş başına gelinen bir kamu görevinden ayrılmaya zorlanmamak.
- Siyasal partilerin faaliyetlerini özgürce icra etmesi.
- Cebir: Mağdurun veya bir yakınının, siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun işlenmesi anında sergileyeceği direnci kırmak için veya daha sonrasında göstereceği direnci engellemek için gösterilen fiziki müdahaleye cebir denir.
- Tehdit: Mağdurun veya bir yakınının, sadece TCK 106. Madde ile korunan hukuksal değerlerinin değil; hukuk düzeninin koruduğu tüm değerlerin tehlikeye uğratılacağından bahisle mağdur veya mağdurların siyasi haklarını kullanması hürriyetlerinin engellenmesi halidir.
- Hukuka Aykırı Başka Bir Davranış: Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun mağdurlarının, hukuka aykırı herhangi bir sebeple siyasi haklarını kullanma hürriyetlerinin engellenmesi halidir. Bu engelleme sonucunda siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu oluşmaktadır. Örneğin hileli davranışlar, kişilerin karar verme ve bu karar sonucunda hareketlerini yönlendirme yeteneklerini ellerinden aldıkları için hukuka aykırı bir davranış olarak nitelendirilmesi mümkündür. Diğer bir örnek ise siyasi partinin faaliyetinin yapılacağı toplantı salonu yakınında aşırı gürültü yapmak veya siyasi partinin faaliyetinin yapılacağı toplantı salonunun elektriklerini kesmek de siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunu oluşturacaktır.
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun birinci fıkrası, ancak ve ancak cebir ve tehdit olarak bu iki unsurun suçun işlenmesinde araç olarak kullanabileceğini düzenlemiş bulunmaktadır. İkinci fıkrası ise, siyasi parti faaliyetlerinin engellenmesinin cebir ve tehdit unsurunun yanı sıra hukuka aykırı başka bir davranışla da işlenebileceğini belirtmiştir.
- Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Nitelikli Halleri:
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu için Türk Ceza Kanunu’muz 119. Maddesinde, cezaları arttırıcı nitelikli hükümler düzenlenmiş bulunmaktadır.
Ortak hüküm – Madde 119:
(1) Eğitim ve öğretimin engellenmesi, kamu kurumu veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinin engellenmesi, siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi, inanç, düşünce ve kanaat hürriyetinin kullanılmasını engelleme, konut dokunulmazlığının ihlali ile iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçlarının;
a) Silahla,
b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle,
c) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
d) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
e) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
İşlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(2) Bu suçların işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
SUÇUN MANEVİ UNSURLARI (Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir)
- Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir:
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu genel kast ile işlenebilecek türden bir suçtur. Olası kast halinde verilecek cezada indirim uygulanacaktır. Önemle belirtmekte fayda vardır ki eğer failin kastı mağdurun kanunda belirtilen hakkını kullanmasını engellemek olmamakla birlikte başvurulan cebir ve tehdit sonucunda bu hak kullanılamamış ise yerine göre failin cebir veya tehdit suçundan dolayı cezalandırılması gerekecektir zira fail, siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi kastını taşımamaktadır.
SUÇUN ÖZELLİK ARZ EDEN DİĞER HUSUSLARI (Teşebbüs, İçtima, İştirak)
- Hukuka Uygunluk Sebepleri, Teşebbüs, İçtima, İştirak:
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun birinci fıkrası itibariyle sırf hareket suçu niteliğinde bulunurken; ikinci fıkrası ise neticeli suçlar kategorisinde bulunmaktadır.
- TCK 114. Madde / 1. Fıkra:
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunu işleme kastı ile cebir ve şiddet faaliyetlerine girişen fail neticeye ulaşamamış ve mağdur siyasi haklarını tüm engellemelere rağmen kullanmış ise suç yine de tamamlanmıştır. Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun tamamlanmasının bir sonucu olarak fail, teşebbüs hükümlerinden yararlanamayacaktır.
- TCK 114. Madde / 2. Fıkra:
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun ikinci fıkrası bakımından ise bir neticeli suç söz konusudur. Failin uyguladığı cebir, şiddet veya hukuka aykırı başkaca fiillere rağmen, siyasi parti faaliyetlerini yerine getirebilmiş ise, neticenin gerçekleşmemesinden kaynaklı olarak faile verilecek cezaya teşebbüs indirimi uygulanacaktır. Zira neticeli suçlar ancak neticenin gerçekleşmesi ile tamamlanmış olacaklardır. Neticesi henüz gerçekleşmemiş suçlar, teşebbüs aşamasında kalmış sayılır.
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçuna azmettiren veya yardım eden sıfatları ile iştirak etmek her zaman mümkündür.
SİYASİ HAKLARIN KULLANILMASININ ENGELLENMESİ SUÇU İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
- (Yargıtay 4. Ceza Dairesi – Karar: 2016/9881).
- Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu
- TCK 114. Madde
Sanığın, 12.06.2011 tarihinde yapılacak genel seçimlere yönelik olarak pazar yerinin girişinde bir siyasi partinin tanıtım ve üyelik çalışmasını yapan katılan … ve tanık …‘un bulunduğu standa doğru “Sizleri yok edeceğiz, bitireceğiz, sizlere tahammül edemiyoruz” diyerek seslenip tehditte bulunmasını takiben siyasi parti standını tekmeleyerek cebir gerçekleştirmesinden sonra sanığın arkasından gelen suça sürüklenen oğlu U. ve kimliği belirlenemeyen ancak sanığın çalışanı olduğu tahmin edilen bir başka kişi hakkında da aynı suç sebebiyle Cumhuriyet Başsavcılığınca ayırma kararı verilerek … numaralı dosya üzerinden soruşturma yapıldığının anlaşılması karşısında, söz konusu dosyalar getirtilip incelenerek, sonucuna göre sanık hakkında TCK’nın 119/1-c maddesinin (Birden fazla kişi tarafından birlikte siyasi hakların kullanımın engelenmesi), uygulanıp uygulanmayacağının tartışılmaması hukuka aykırıdır (Yargıtay 4. Ceza Dairesi – Karar: 2016/9881).
- (Yargıtay, 4. Ceza Dairesi, Esas:2014/585, Karar:2016/9881, Karar Tarihi: 12.05.2016)
- Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu
- TCK 114. Madde
“Seçim hakkının cebir veya tehdit yoluyla engellenmesi fiilleri bu suç (TCK, m.114) kapsamına girmeyip, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 152. maddesinde ayrıca düzenlenmiştir. Aynı Kanunun 149. maddesinde de, herhangi bir vasıta ile seçim propagandası toplantısına engel olan veya imkan vermeyecek hareket ve tertiplerle onu ihlal eden kişilerin bu fiilleri yaptırıma bağlanmaktadır. Bu durumda somut olayın özelliğine göre siyasi partinin faaliyetine seçim döneminde engel olunması durumunda fikri içtima hükümlerine göre hangi maddede öngörülen ceza ağır ise o madde hükümleri uygulanacaktır (Yargıtay, 4. Ceza Dairesi, Esas:2014/585, Karar:2016/9881, Karar Tarihi: 12.05.2016)
- (Yargıtay, 4. Ceza Dairesi, Esas:2018/2566, Karar:2018/13339, Karar Tarihi: 04.07.2018)
- Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu
- TCK 114. Madde
“Suçun silahla ve birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi karşısında, TCK’nın 61.maddesi gereğince temel ceza belirlenirken, aynı Kanunun 119/1-a ve c maddesindeki iki nitelikli halin gerçekleştiği gözetilerek, alt sınırdan uzaklaşılmak suretiyle ceza tayin edilmesi gerektiğinin gözetilmemesi … hükmün bozulmasına oy birliğiyle karar verildi (Yargıtay, 4. Ceza Dairesi, Esas:2018/2566, Karar:2018/13339, Karar Tarihi: 04.07.2018)
İLETİŞİMİNİZ HALİNDE ANTORYUM HUKUK BÜROSU ve CEZA AVUKATI ÇALIŞANLARI OLARAK CEZA DOSYALARINIZDA; SORUŞTURMA AŞAMASINDAN MAHKEME SÜRECİNE KADAR HER AŞAMADA SİZİ TEMSİL ETMEYE VE HUKUKİ DESTEK ve DANIŞMANLIK HİZMETİ SUNMAYA HAZIRIZ. ANTORYUM HUKUK BÜROSU OLARAK AVUKAT-MÜVEKKİL ARASINDA KURULAN VEKALET İLİŞKİSİNİ ÖNEMSİYOR, VEKİLLE DUYULAN GÜVENİN GEREĞİNİ YERİNE GETİRMEK İSTİYORUZ. DETAYLI BİLGİ İÇİN İLETİŞİM:☎️ 0534-419-19-91
