- ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEBİ NEDİR?
Şahsi cezasızlık sebebi, ceza hukuku bakımından bir suçun unsurları gerçekleşmiş olmasına rağmen, failin kişisel durumu nedeniyle cezalandırılmamasını ifade eder. Bu durumda suç vardır, fakat failin şahsına özgü bir nedenle ceza verilmez.
- Örneklerle açıklayalım:
- Yakın akrabalar arasında yapılan bazı suçlar:
- Örneğin, bir kişi annesinin işlediği bir suçu yetkililere bildirmezse, normalde bu “suçu bildirmeme” suçudur. Ancak fail ile suçlu arasında yakın akrabalık varsa (örneğin anne-oğul), şahsi cezasızlık sebebi gündeme gelir ve fail cezalandırılmaz.
- Hırsızlığa iştirak eden yakının cezalandırılmaması:
- Kişi, kardeşiyle birlikte bir hırsızlık suçuna katılmışsa, kardeşi olan fail için şahsi cezasızlık veya cezayı azaltan nedenler gündeme gelebilir.
Temel Özellikleri:
- Suç hukuken gerçekleşmiştir (fiil suçtur).
- Ancak cezalandırılmama nedeni, failin şahsi durumu ile ilgilidir.
- Genellikle kanunda açıkça düzenlenir.
- Diğer faillere (ortaklara) sirayet etmez; yani sadece ilgili kişiye uygulanır.
Karıştırılmaması gereken:
- Objektif cezalandırılmama nedenleri: Suçun unsurlarında veya dış koşullarda eksiklik vardır.
- Şahsi cezasızlık sebebi: Suç tamamlanmıştır, failin kişisel durumu nedeniyle ceza verilmez.
- ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEBİ VARSA MAHKEME NASIL KARAR VERİR?
Şahsi cezasızlık sebebi varsa, mahkeme suçu ve failin eylemini hukuken tespit eder, ancak ceza vermez. Bu durumda mahkemenin vereceği karar şekli şu şekilde olur:
📌 Mahkemenin Kararı:
Mahkeme “ceza verilmesine yer olmadığına” (CVYOK) karar verir.
🔍 Gerekçeli Açıklama:
- Failin eylemi suç teşkil etmektedir.
- Suçun unsurları gerçekleşmiştir.
- Ancak fail hakkında şahsi cezasızlık sebebi bulunduğu için, ceza tayin edilmez.
- Karar, mahkumiyet kararı değildir, ancak failin suçu işlediği kabul edilir.
⚖️ Karar Metninde Şu Unsurlar Yer Alır:
- Suçun sabit olduğu,
- Ancak şahsi cezasızlık sebebinin varlığı nedeniyle,
- Türk Ceza Kanunu’na göre ceza verilmesine yer olmadığı.
🧾 Örnek:
TCK 168/2’ye göre (etkin pişmanlık hâli), suçun ardından zararın giderilmesi durumunda, iştirak eden kişi için ceza verilmesine yer olmadığına karar verilebilir. Karar şöyle olabilir:
“Sanığın üzerine atılı suçun yasal unsurlarının oluştuğu, ancak 5237 sayılı TCK’nın 168/2. maddesi uyarınca etkin pişmanlık nedeniyle ceza verilmesine yer olmadığına…”
🛑 Önemli Not:
Bu karar, kişinin suçu işlemediği anlamına gelmez. Sadece ceza verilmesi hukuken uygun değildir.
- TÜRK CEZA KANUNU’NDAKİ ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEPLERİ NELERDİR?
Türk Ceza Kanunu’nda (TCK), şahsi cezasızlık sebepleri, bazı suçlar açısından failin kişisel durumu nedeniyle ceza verilmemesini öngören düzenlemelerdir. Bu sebepler, suçu işleyen kişinin yakınlığı, konumu ya da özel durumu dikkate alınarak cezalandırılmamasını sağlar.
✅ TÜRK CEZA KANUNU’NDAKİ ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEPLERİ
1. Yakın akrabalık ilişkisi nedeniyle cezalandırmama
TCK m.167 – Hırsızlık suçunda şahsi cezasızlık sebebi
Hırsızlık suçuna iştirak eden kişi, eş, üstsoy, altsoy veya kardeş gibi yakın akraba ise, ceza verilmez.
2. Etkin pişmanlık halleri (bazı suçlarda)
Bazı suçlarda failin, suçu işledikten sonra zararı gidermesi, işbirliği yapması gibi nedenlerle cezasızlık sağlanabilir.
Örnekler:
- TCK m.168 – Gönüllü geri verme (Hırsızlık sonrası zararı giderme)
- TCK m.192 – Uyuşturucu suçlarında etkin pişmanlık
- TCK m.221 – Suç örgütü üyeliğinde pişmanlık
Bu durumlarda suç işlenmiştir ama fail, etkin pişmanlık gösterdiği için ceza verilmez veya ceza büyük ölçüde indirilir.
3. Akraba lehine suç işleme (bildirmeme, yardım etme)
Bazı suçlarda, failin suçu yakın akrabasına yardım etme amacıyla işlemesi cezasızlık sebebidir.
Örnek:
- TCK m.283/3 – Suçluyu kayırma suçu:
Suçluyu kayırma fiili, üstsoy, altsoy, eş veya kardeş lehine işlenmişse, ceza verilmez.
4. Suçun mağduru ile failin özel ilişkisi
- TCK m.167 – Malvarlığına karşı suçlarda bazı özel yakınlıklar cezasızlık sebebi sayılır.
5. Şikâyete bağlı suçlarda şikâyetin geri alınması
Bu aslında mutlak bir şahsi cezasızlık sebebi değil ama cezalandırma şartının ortadan kalkması açısından yakındır.
Örnek:
- Hakaret (TCK m.125)
- Basit yaralama (TCK m.86/2)
- Tehdit (TCK m.106/1)
🧠 Özet:
| Madde | Suç Türü | Şahsi Cezasızlık Sebebi |
| TCK 167 | Hırsızlık | Yakın akrabalık |
| TCK 168 | Hırsızlık sonrası pişmanlık | Etkin pişmanlık |
| TCK 192 | Uyuşturucu | Etkin pişmanlık |
| TCK 221 | Örgüt üyeliği | Örgütten ayrılma, pişmanlık |
| TCK 283/3 | Suçluyu kayırma | Yakın akraba lehine işlenme |
- İLETİŞİMİNİZ HALİNDE ANTORYUM HUKUK BÜROSU ve CEZA AVUKATI ÇALIŞANLARI OLARAK CEZA DOSYALARINIZDA; SORUŞTURMA AŞAMASINDAN MAHKEME SÜRECİNE KADAR HER AŞAMADA SİZİ TEMSİL ETMEYE VE HUKUKİ DESTEK ve DANIŞMANLIK HİZMETİ SUNMAYA HAZIRIZ. ANTORYUM HUKUK BÜROSU OLARAK AVUKAT-MÜVEKKİL ARASINDA KURULAN VEKALET İLİŞKİSİNİ ÖNEMSİYOR, VEKİLLE DUYULAN GÜVENİN GEREĞİNİ YERİNE GETİRMEK İSTİYORUZ.
- DETAYLI BİLGİ İÇİN İLETİŞİM:☎️ 0534-419-19-91
