- GENEL AÇIKLAMALAR ve KORUNAN HUKUKSAL YARAR:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu ve cezası, Türk Ceza Kanunu’muzun topluma karşı suçlar kenar başlıklı üçüncü kısmın; ‘Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar’ kenar başlıklı onuncu bölümünde ‘Zehirli Madde Katma, Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti, Kişilerin Hayatını ve Sağlığını Tehlikeye Sokacak Biçimde İlaç Yapma veya Satma, Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti, Kullanmak İçin Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak ya da Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanmak, Zehirli Madde İmal ve Ticareti, Bulaşıcı Hastalıklara İlişkin Tedbirlere Aykırı Davranma’’ suçları ile birlikte düzenlenmiştir. Suç yapısı itibari ile icrai faaliyetlerle işlenebilmektedir. Bir suçun ihmali davranışlarla da işlenebilmesi için kanunda açık ve seçik olarak bu hususta bir düzenleme olması gerekmektedir. Kanun koyucu uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu ve cezası bakımından böyle bir düzenleme yoluna gitmemiştir.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun cezası ne kadardır? Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun temel cezası beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezasıdır. Eğer fail, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi ise beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılacaktır. Ve eğer fail, maddede sayılan sağlık çalışanlarından olması halinde ise verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu bakımından korunan hukuksal yarar toplum sağlığıdır.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI (Fail, Mağdur, Fiil, Netice, Nedensellik Bağı)
- Fail ve Mağdur:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun faili bakımından özel bir nitelik aranmamaktadır. Herkes bu suçun faili olabilir.
- Fiil, Netice, Nedensellik Bağı:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma – Madde 190:
(1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak için;
a) Özel yer, donanım veya malzeme sağlayan,
b) Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alan,
c) Kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi veren,
Kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(3) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu bakımından eğer fail; uyuşturucu kullanan kişilere özel olarak; yer, donanım veya malzeme sağlaması, kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alması, kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi vermesi halinde uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırırsa suçundan cezalandırılacaktır. Ayrıca uyuşturucu maddenin kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi de uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırırsa suçundan cezalandırılacaktır.
Görüldüğü gibi TCK madde 190/ Fıkra 1’de uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçuna yönelik üç seçimlik hareketten söz edilmiştir. Bu üç seçimlik hareketi ayrı ayrı incelemede fayda vardır.
- Uyuşturucu Madde Kullanılmasını Kolaylaştırmak maksadıyla özel yer, donanım veya malzeme sağlamak: Uyuşturucu kullanan kişilere yönelik olarak, bu kişilerin söz konusu uyuşturucu maddeleri kolayca ve güvenlikli bir şekilde tüketebileceği mekanın kullanıcıların yararlanmasına sunulmasıdır. Örneğin, bu amaçla kendi evini uyuşturucu partisi yapmak için uyuşturucu kullanıcılarına arz edilmesi halidir. Bu mekanın özel olarak bu işe tahsis edilmiş olmasına veyahut bu yerin gizli bir mekan olmasına da gerek yoktur. Donanım veya malzemeden kasıt ise uyuşturucu maddenin kullanılması için şart olan malzemelerrin temini olarak anlaşılmalıdır.
- Uyuşturucu Madde Kullananların Yakalanmalarını Zorlaştıracak Önlemler Almak: Uyuşturucu maddeyi kullanmış olan kimselerin, bu yasa dışı maddeleri kullandığının tespitini engellemeye yönelik her türlü davranış uyuşturucu kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler statüsündedir. Örneğin, uyuşturucu kullanıcısının kanında beliren izini azaltmaya yönelik madde temin eden sağlık çalışanının sorumluluğu.
- Uyuşturucunun Kullanma Yöntemleri Konusunda Başkalarına Bilgi Vermek: Bu bentten anlaşılması gereken husus, uyuşturucu maddenin nasıl kullanıma hazır hale getirileceği veyahut vücuda hangi yollarla alınması gerektiği konusunda bilgi verilmesi halidir.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun ikinci fıkrasında uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişinin cezalandırılacağından bahsedilmiştir. Görüldüğü gibi seçimlik hareketli bir suç söz konusudur. Madde kullanılmasının özendirilmesi ve bu nitelikte yayın yapılması alenen gerçekleştirilmelidir. Özendirmekten; uyuşturucu maddenin kullanılması konusunda üçüncü kişileri teşvik etmek, bu kişilerin arzularını canlandırmak ve uyuşturucu maddeyi bu kişilere sempatik göstermek olarak anlaşılması gerekir. Özendirmenin belirsiz sayıda kişiler üzerinde yani alenen gerçekleştirilmesi gerekir. Kullanılmasının özendirici nitelikte alenen yayın yapılması sureti ile olması halinden anlaşılması gereken ise; özendirici sözlerin halka açık olarak yazılı veya resim ya da diğer yayın yolları ile gerçekleştirilmesidir. Özendirme nitelikli yayınların belirsiz sayıda kişiler üzerinde yani alenen gerçekleştirilmesi gerekir. Halkın bu yayınlardan haberdar olması önemli olmayıp asıl önemli olan öğrenebilme olanaklarına kavuş olmasıdır.
Tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişilerin uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun birinci veya ikinci fıkralarını işlemesi halinde failin cezası yarı oranında arttırılacaktır.
SUÇUN MANEVİ UNSURLARI (Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir)
- Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun birinci veya ikinci fıkralarını açısından genel kast yeterlidir. Failin kastı, muhatabın uyuşturucu kullanıcısı olduğunu bilmesi halini de kapsamalıdır.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun ikinci fıkrası bakımından failin, uyuşturucu kullanılmasını özendirici şekilde özel bir kastının da olması gerekmektedir.
SUÇUN ÖZELLİK ARZ EDEN DİĞER HUSUSLARI (Teşebbüs, İçtima, İştirak)
- Hukuka Uygunluk Sebepleri, Teşebbüs, İçtima, İştirak:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun ikinci fıkrasında düzenlenmiş suçun tamamlanmış sayılabilmesi için uyuşturucu maddenin kullanılmasına gerek bulunmamaktadır. Yapılan hareketlerin uyuşturucu maddenin kullanılmasını kolaylaştırıcı nitelikte olması halinin ortaya çıkması ile suç tamamlanacaktır. Aynı şekilde, kullananların yakalanmalarını zorlaştırıcı önlemler almak açısından da söz konusu tedbirlerin alınması ile suç tamamlanır.
Yargıtay’a göre uyuşturucu maddenin kullanılmasını özendiren veya uyuşturucu maddenin kullanılmasını kolaylaştıran kişi aynı zamanda bu uyuşturucu maddeyi, kullanıcısına sağlayan kişi ise, fail TCK madde 188’deki uyuşturucu ticareti suçundan cezalandırılacak olup ayrıca uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu olan TCK madde 190’dan cezalandırılmayacaktır.
UYUŞTURUCU VE UYARICI MADDE KULLANILMASINI KOLAYLAŞTIRMA SUÇU VAKA ÖRNEKLERİ
VAKA 1:
Özel bir yer sağlayarak bir kimsenin uyuşturucu madde kullanmasını kolaylaştırma suçunun oluşabilmesi için, sanığın, uyuşturucu maddeyi kolaylıkla kullanmaya elverişli herhangi bir yerden, başkasının yararlanmasını sağlayarak, o kişinin uyuşturucu madde kullanmak fiilini kolaylaştırması ve mülkiyet ya da zilyedliğinde bulunan bu yerin, bir başkasının uyuşturucu madde kullanımını kolaylaştıracağını bilerek ve bu sonucu isteyerek hareket etmesi, yani genel kastının bulunması gerekmektedir. Dosya kapsamı ve sanıklar İlhan, Ercan ve Birgül’ün tüm aşamalarda değişmeyen, birbirini doğrulayan ve aksi kanıtlanamayan savunmalarına göre; dava konusu olayda, sanık İlhan’ın evi, suça konu eroin kullanımını kolaylaştırıcı nitelikte ise de; sanığın, diğer sanıkları ve uyuşturucu madde zehirlenmesinden ölen Eyüp’ü arkadaşları olmaları nedeniyle evine davet etmesi ve sözkonusu evde birlikte dört gün geçirdikleri halde, olay günü olan dördüncü güne kadar kalınan sürede, eroin kullanılmamış olması karşısında, sanığın, evini, uyuşturucu kullanımını kolaylaştırmak iradesiyle diğer sanıkların ve ölen Eyüp’ün yararlanmasına sunduğunun kesin kabulünün olanaklı olmaması ve olay günü gerçekleşen eroin kullanımına, arkadaşlık ilişkileri çerçevesinde göz yummasının da olası olması; dosya kapsamında, sanığın, uyuşturucu kullanımını kolaylaştırmak kastıyla, diğer sanıklara özel yer sağladığına dair, sanığın savunmasının aksini ortaya koyabilecek, kesin ve yeterli başka hiç bir kanıtın da yer almaması ve böylelikle, mahkemece, atılı suçtan sanık hakkında beraat kararı verilmesinin yerinde olması nedeniyle, tebliğnamedeki bozma düşüncesine katılınmamıştır. (Yargıtay 10. Ceza Dairesi – 2003/846 karar).
VAKA 2:
Sanığın twitter sosyal paylaşım sitesinde …… bağlantılı adresindeki ….. rumuzlu twitter hesabında, 15 Ağustos 2017 tarihinde “benim eroinim senin eroinin ne fark eder” şeklinde paylaşımda bulunduğu, 16 Ocak 2019 tarihli paylaşımında esrar maddesi paylaştığı, 13 Aralık 2019 tarihli paylaşımında esrar hazırlayanın fotoğraf paylaşarak “gece mesaisi” şeklinde açıklama yaptığı, 15 Aralık 2019 tarihli paylaşımında “kaç tane LSD lazım ikimizi çift görebilmek için” şeklinde paylaşımda bulunduğu, 31 Aralık 2019 tarihinde extacy paylaşımı yaptığı, 18 Şubat 2020 tarihinde esrar paylaşımı yaptığı, 5 Mart 2020 tarihinde “kafam güzel…” şeklinde paylaşım yaptığı, 21 Aralık 2021 tarihinde kalp şeklinde esrar paylaşımı yaptığı, ayrıca bali ve esrara yönelik cümleler paylaştığı olayda, Atılı suçun oluşabilmesi için paylaşımların, kişide uyuşturucuya karşı olumlu duygular uyandırmaya, uyuşturucuya karşı nefret duygularını ortadan kaldırmaya, muhatapları uyuşturucu kullanmaya teşvik etmeye ve isteklendirmeye yönelik ve bu amaçları gerçekleştirmeye yeterli nitelikte olması zorunludur. Ayrıca, şahsın eylemini, uyuşturucu madde kullanımını teşvik edici nitelikte olduğunu bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi gerekir. İddiaya konu olayda ise, yapılan paylaşımın içeriğinde uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımını özendirme, teşvik etme, isteklendirme veya kışkırtma ögelerinin bulunmadığı ve uyuşturucu madde kullanımını alenen özendirme suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilerek sanığın beraatine karar verilmesi gerekirken, mahkûmiyetine karar verilmesi hukuka aykırı, sanık müdafiinin istinaf itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, ilk derece mahkemesinin sanık hakkındaki hükmünün CMK’nın 280. maddesinin 2. fıkrası gereğince kaldırılmasına, (Ankara BAM 24. Ceza Dairesi’nin 10 Mart 2023 tarihli 2022/1491 E.N. ve 2023/245 K.N. sayılı Kararı)
VAKA 3:
İhbar üzerine olay yerine gelen polis memurları, sanığın evinde ikamet ettiği arkadaşları ile birlikte uyuşturucu madde kullandıklarına dair şüphelenmişler ve evde arama yapmışlardır. Usulüne göre yapılan aramalarda evde 2,6 gram ve sanığın üzerinde 0,8 gram Hint keneviri ele geçirilmiştir. Sanıklar ve tanıklar birlikte uyuşturucu kullandıklarını beyan etmişlerdir. Sanığın arkadaşlarıyla birlikte kendi evinde uyuşturucu kullandığı, dolayısıyla uyuşturucuya özendirme suçu işlemediği, bu suçun malzeme sağlamak ya da özel yer ve donanım temin etmek olarak değerlendirilemeyeceği açıktır. Suçun unsurları oluşmadığı gözlemlendiğinden dolayı, yazılı şekilde verilen mahkumiyet kararı bozmayı gerektirmiştir (Yargıtay 20. Ceza Dairesi – Karar: 2017/3794).
VAKA 4:
Sanığın, kiralayarak oturduğu suça konu evde, diğer sanıklara uyuşturucu madde içmek için düzenekler hazırladığı ortaya çıkmıştır. Bu düzenekle uyuşturucu madde kullanımına imkan sağladığı için uyuşturucu madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunu işlediği açıktır. Bu bakımdan sanığın beraat kararını bozulmasına, (Yargıtay 10. CD., E. 2013/2680, K. 2018/9869, T. 25.12.2018)
VAKA 5:
…Dosyadaki bilgi ve belgelere göre; sanığın işyerine gelenlere uyuşturucu madde temin etmekten ibaret fiilinin sadece TCK’nın 188. maddesinin 3. fıkrasında yer alan suçu oluşturduğu ve bu suçtan da birlikte incelenen Dairemizin 2014/4199 esasına kayıtlı aynı Mahkemenin 2011/15 esas; 2012/116 karar sayılı dosyası üzerinden “uyuşturucu madde ticareti yapma” suçundan dolayı mahkûmiyet hükmü kurulduğu, kurulan hükmün Dairemizin 2014/4199 esas; 2019/5602 karar sayılı ilamı ile onandığı anlaşıldığından, sanığın, uyuşturucu madde sattığı kişileri ya da başkalarını uyuşturucu madde kullanmaya alenen özendirdiği konusunda yeterli deliller gösterilmediği gibi, salt diğer sanık…. ile işyerinde uyuşturucu madde kullanması şeklinde gerçekleşen eyleminin de TCK’nın 190/2. maddesi kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmaması nedeniyle, ayrıca “uyuşturucu madde kullanılmasını alenen özendirme” suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, hakkında beraat yerine mahkûmiyet hükmü kurulması,
Sonuç: Yasaya aykırı, sanığın temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükmün BOZULMASINA, 17/09/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (Yargıtay 10. Ceza Dairesi, 17 Eylül 2019 Tarihli Kararı, Esas: 2018/1933 Karar : 2019/5603)
