BASİT YARGILAMA USULÜ – AV. RIDVAN ÖNAY – ☎️0534-419-19-91

CEZA HUKUKUNDA BASİT YARGILAMA USULÜ NEDİR?

Ceza hukukunda Basit Yargılama Usulü, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 251. maddesi uyarınca düzenlenen ve hâkim tarafından dosya üzerinden yürütülen, duruşma yapılmaksızın hızlı şekilde karar verilmesini amaçlayan özel bir yargılama usulüdür.

Bu usul, daha az ciddi suçlar için uygulanır ve yargılamanın zaman ve kaynak açısından verimli bir şekilde yürütülmesini sağlar.

🔹 BASİT YARGILAMA USULÜNÜN ÖZELLİKLERİ:

1. Uygulama Şartları:

Sadece asliye ceza mahkemesinin görev alanına giren ve
2 yıla kadar hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda uygulanabilir.
Şüpheli ya da sanık hakkında kamu davası açıldıktan sonra hâkim, dosyanın basit yargılama usulüne tabi olduğunu değerlendirirse bu usulü uygular.

2. Duruşmasız Yargılama:

Duruşma yapılmaz, karar dosya üzerinden verilir.
Sanık, mağdur, katılan ve varsa vekil veya müdafiiye, iddianame ile birlikte yazılı savunma için süre verilir (en az 15 gün).

3. Savunma Alınmadan Karar Verilmez:

Sanığın savunması alınmadan karar verilemez.
Sanık, savunma yapmaktan kaçınırsa ya da verilen sürede savunma yapmazsa, bu durum dosya üzerinden karar verilmesine engel değildir.

4. Hükümde İndirim:

Basit yargılama usulüyle karar verilmesi hâlinde, verilecek ceza dörtte bir oranında (1/4) indirilir.

5. Karar ve İtiraz:

Hâkimin verdiği karar taraflara tebliğ edilir.
Taraflar, 7 gün içinde itiraz edebilir.
İtiraz hâlinde, karar kaldırılır ve duruşmalı (normal) yargılama usulüne geçilir.

6. İtiraz Sonrası Duruşma:

İtiraz üzerine yapılan yargılamada, daha önce verilen hüküm sanık aleyhine değiştirilemez (aleyhe bozma yasağı vardır).

🔹 HANGİ SUÇLARDA UYGULANABİLİR?

Basit yargılama usulü genellikle aşağıdaki gibi suçlarda uygulanabilir:

Hakaret (TCK 125)
Tehdit (TCK 106/1)
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (TCK 179/2)
Mala zarar verme (TCK 151)
Hırsızlık (basit şekli – bazı durumlarda)
Kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma (TCK 191 – ceza sınırına göre)

Ancak, uygulanıp uygulanmayacağı somut olayın özelliklerine ve suçun niteliğine göre değerlendirilir.

🔹 BASİT YARGILAMA USULÜNÜN AVANTAJLARI:

Zamandan tasarruf sağlar.
Yargı sisteminin iş yükünü azaltır.
Sanık için ceza indirimi getirir.
Duruşmaya katılmadan, yazılı savunma ile süreç tamamlanabilir.

🔹 BASİT YARGILAMA USULÜ – SERİ MUHAKEME KARŞILAŞTIRMASI:

Özellik	Basit Yargılama Usulü	Seri Muhakeme Usulü
Yargılama türü	Duruşmasız (dosya üzerinden)	Savcının önerisiyle, mahkeme onaylı
Başlama aşaması	Dava açıldıktan sonra	Dava açılmadan önce
Ceza indirimi	1/4 oranında	Önceden belirlenmiş cezada indirim
Karar sonrası süreç	İtirazla duruşmalı yargılamaya geçilir	Hüküm doğrudan kesinleşebilir (itiraz sınırlı)
Uygulama koşulu	2 yıla kadar hapis/adli para cezası	Kanunda sayılan belirli suçlar

Sonuç:
Basit yargılama usulü, ceza yargılamasında daha az ciddi suçlar için getirilmiş etkin, hızlı ve sadeleştirilmiş bir yöntemdir. Sanık lehine ceza indirimi gibi avantajlar barındırsa da, dosyanın detaylı incelenmesi ve savunma hakkının korunması büyük önem taşır.

BASİT YARGILAMA USULÜNDE AVUKATIN ROLÜ NEDİR?

Basit Yargılama Usulü‘nde avukatın (müdafi veya vekilin) rolü, sanığın veya katılanın haklarını korumak, savunma hakkını etkin şekilde kullanmak ve adil yargılamayı sağlamak açısından oldukça kritiktir. Bu usul duruşmasız ve dosya üzerinden yürütüldüğü için, avukatın yazılı beyan ve belgelerle sürece katkısı daha da önem kazanır.

🔹 BASİT YARGILAMA USULÜNDE AVUKATIN ROLÜ:

1. Müvekkili Bilgilendirme ve Haklarını Anlatma

Avukat, sanık ya da katılanı basit yargılama usulünün ne olduğu, nasıl işlediği ve olası sonuçları (örneğin ceza indirimi, itiraz süreci gibi) hakkında detaylı şekilde bilgilendirir.
Özellikle sanığın savunma hakkından vazgeçmemesi, süreci anlaması ve yazılı beyan süresini kaçırmaması için yönlendirme yapar.

2. Savunma Hazırlığı ve Yazılı Beyan

Duruşma yapılmadığı için savunma, itiraz, delil sunumu ve talepler dosya üzerinden yürütülür.
Avukat, sanığın lehine olan hususları içeren yazılı savunmayı hazırlar, varsa tanık beyanları, belgeler veya delilleri mahkemeye sunar.
Bu yazılı savunma, hâkimin vereceği karar üzerinde doğrudan etkilidir.

3. Delil Toplama ve Sunma

Avukat, savunmayı destekleyecek delilleri toplar ve yazılı beyanla birlikte sunar.
Duruşmada delil tartışması yapılamayacağı için, delillerin tam ve açık şekilde dosyaya sunulması hayati önem taşır.

4. Ceza İndirimi Hakkının Takibi

Basit yargılama usulünde, hüküm verilirken ceza üzerinden 1/4 oranında indirim yapılması gerekir.
Avukat, bu indirimin uygulanıp uygulanmadığını denetler ve uygulanmadıysa itiraz eder.

5. Hükme İtiraz

Mahkeme dosya üzerinden hüküm verdikten sonra bu karar taraflara tebliğ edilir.
Avukat, 7 gün içinde itiraz hakkını kullanarak duruşmalı yargılamaya geçilmesini talep edebilir.
Bu, savunma için daha geniş bir alan açar ve müvekkil aleyhine olan kararların düzeltilmesini sağlayabilir.

6. Müvekkilin İradesini Yansıtmak

Sanığın susma hakkını kullanmak istemesi, ceza teklifini kabul edip etmeyeceği, itiraz hakkını kullanıp kullanmayacağı gibi konularda avukat, müvekkilinin iradesine uygun biçimde hareket eder.
Yazılı beyan ve talepler de bu iradeyi hukuki dile çevirerek mahkemeye sunar.

7. Hukuki Denetim ve Hatalara Müdahale

Mahkemenin yapabileceği usul hataları (örneğin savunma hakkı tanımadan karar verilmesi, ceza indiriminin uygulanmaması gibi) konusunda hukuki denetim yapar ve bu hataların giderilmesi için gerekli yasal yolları kullanır.

🔹 SONUÇ:

Basit Yargılama Usulü’nde avukatın rolü, klasik yargılamadaki rolünden farklı olarak duruşma salonunda değil, dosya üzerinden savunma yaparak ortaya çıkar. Bu nedenle;

✅ Savunmanın eksiksiz, güçlü ve zamanında sunulması,
✅ Delillerin dikkatlice hazırlanması,
✅ Müvekkilin haklarının etkin şekilde korunması,

tamamen avukatın titizliğine ve hukuki bilgisine bağlıdır.

BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANAMAYACAĞI DURUMLAR NELERDİR?

Basit yargılama usulü, adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlar açısından, “failde yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri söz konusu ise ve bahse konu suç hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında” uygulanamayacaktır.

Üst Sınırı 2 Yıl Üzerindeki Cezayı Gerektiren Suçlar: Ceza sınırı 2 yıl üzerinde olan suçlarda basit yargılama usulü uygulanmaz.

BASİT YARGILAMA USULÜNDE HÜKÜM VERİLMESİ SÜRECİ NASILDIR?

Basit Yargılama Usulü’nde hüküm verilmesi süreci, duruşma yapılmaksızın ve yalnızca dosya üzerinden, belirli usule göre yürütülür. Amaç, yargılamayı hızlandırmak, mahkemelerin iş yükünü azaltmak ve sanık lehine ceza indirimi imkanı sunmaktır.

Bu süreç, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 251. maddesinde düzenlenmiştir.

🔷 BASİT YARGILAMA USULÜNDE HÜKÜM VERİLMESİ SÜRECİ ADIM ADIM:

🔹 1. İddianamenin Kabulü ve Mahkemenin Usul Seçimi

Cumhuriyet savcısı tarafından iddianame hazırlanır.
Mahkeme, suça ilişkin cezanın 2 yıl veya daha az hapis cezası ya da adli para cezası kapsamında olduğunu görürse, basit yargılama usulü uygulanmasına karar verir.
Bu karar, davanın taraflarına tebligatla bildirilir.

🔹 2. Taraflara Tebligat ve Yazılı Beyan Süreci

Mahkeme, iddianameyle birlikte sanığa, katılana ve varsa avukatlara tebligat yapar.
Taraflara, yazılı beyanlarını sunmaları için en az 15 gün süre verilir.
Bu aşamada:
- Sanık savunmasını yazılı olarak sunar.
- Katılan (şikayetçi) beyanını bildirir.
- Varsa deliller dosyaya sunulur.

⏳ Bu sürede taraflardan cevap gelmezse, mahkeme elindeki bilgi ve belgelerle karar verir.

🔹 3. Duruşma Yapılmaksızın Hüküm Verilmesi

Verilen süre sonunda mahkeme, duruşma açmadan ve tarafları çağırmadan karar verir.
Karar sadece dosya üzerinden değerlendirme yapılarak verilir.
Sanık suçlu bulunursa, hüküm kurulur ve 1/4 oranında ceza indirimi uygulanır (CMK m. 251/3).

🔹 4. Hükmün Taraflara Tebliği

Mahkemece verilen karar taraflara tebliğ edilir.
Kararda, tarafların 7 gün içinde itiraz hakkı bulunduğu belirtilir.

🔹 5. İtiraz Edilmezse – Hüküm Kesinleşir

Taraflar karara itiraz etmezse, hüküm kesinleşir.
Bu durumda artık basit yargılamada verilen ceza uygulanır.

🔹 6. İtiraz Edilirse – Duruşmalı Yargılamaya Geçilir

Karara süresi içinde (7 gün) itiraz edilirse:
- Basit yargılama usulü ile verilen hüküm ortadan kaldırılır.
- Mahkeme, normal (genel) yargılama usulü çerçevesinde duruşma açarak yeniden yargılama yapar.
- Ancak bu yargılamada, sanık aleyhine daha ağır bir ceza verilemez (aleyhe bozma yasağı – CMK m. 251/5).

🔸 ÖNEMLİ NOTLAR:

Konu	Açıklama
Ceza indirimi	Mahkeme, basit yargılama usulüyle verdiği kararda cezanın 1/4’ünü indirir.
Duruşma yapılır mı?	❌ Hayır, sadece dosya üzerinden değerlendirme yapılır.
İtiraz süresi	Kararın tebliğinden itibaren 7 gündür.
İtiraz olursa ne olur?	Duruşmalı yargılamaya geçilir, ancak daha ağır ceza verilemez.
Müdafi/vekil katılabilir mi?	Evet, yazılı beyan sunabilirler.

✅ Özet:

Basit yargılama usulünde hüküm verilmesi süreci, sanığın yazılı savunması ve dosyada yer alan belgeler doğrultusunda, duruşma yapılmaksızın ve cezada indirim uygulanarak gerçekleştirilir. Karara itiraz edilirse, duruşmalı yargılamaya geçilir ancak sanık aleyhine sonuç doğurmaz.

BASİT YARGILAMA USULÜNDE SANIĞIN HAKLARI NELERDİR?

1. Adil Yargılanma Hakkı (AY m. 36, AİHS m. 6)

Sanık, yargılama sürecinin adil ve tarafsız bir şekilde yürütülmesini isteme hakkına sahiptir.
Mahkeme, bu hakkı zedelememekle yükümlüdür; örneğin savunma alınmadan karar verilemez.

🔹 2. Savunma Hakkı

Sanık, yazılı olarak savunma yapma hakkına sahiptir.
Mahkeme, savunma yapması için sanığa en az 15 gün süre verir.
İsterse bir avukat (müdafi) aracılığıyla savunma sunabilir.

🔹 3. Susma Hakkı

Sanık, yazılı savunma vermek zorunda değildir.
Savunma yapmamayı tercih edebilir; bu durumda susma hakkı kullanılmış olur ve bu aleyhine yorumlanamaz.

🔹 4. Avukatla Temsil Edilme Hakkı

Sanık, bir avukat tarafından temsil edilme hakkına sahiptir.
Gerekirse barodan müdafi atanmasını talep edebilir (özellikle kendini savunamayacak durumda ise veya belirli suçlar varsa).

🔹 5. Delil Sunma ve Delillere Karşı Beyan Hakkı

Sanık, lehine olan delilleri yazılı olarak mahkemeye sunabilir.
İddianamede geçen delillere karşı da itiraz veya açıklama yapma hakkı vardır.

🔹 6. İtiraz Hakkı (CMK m. 252)

Mahkemenin verdiği hükme karşı, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz etme hakkı vardır.
İtiraz hâlinde duruşmalı yargılama yapılır.
Bu yeni yargılamada aleyhe karar verilemez (ceza artırılamaz).

🔹 7. Ceza İndirimi Hakkı

Basit yargılama usulü sonucunda mahkeme cezada 1/4 oranında indirim yapar.
Bu hak, sanığın yazılı savunma vermesi hâlinde de korunur.

🔹 8. Hükmün Gerekçeli Olarak Bildirilmesini Talep Etme

Sanık, verilen kararın gerekçeli şekilde kendisine tebliğ edilmesini talep edebilir.
Bu gerekçe, itiraz hakkını doğru ve bilinçli kullanabilmesi açısından önemlidir.

🔹 9. Yargılamaya Geçiş Talep Etme (Dolaylı Olarak)

Sanık, hükme itiraz ederek basit yargılama sürecinden çıkarak normal duruşmalı yargılamaya geçilmesini sağlayabilir.
Bu, savunmasını daha geniş ifade etme imkânı doğurur.

✅ Özetle:

Sanığın basit yargılama usulündeki hakları, klasik ceza yargılamasındaki haklarla özdeştir. Aradaki fark, yargılamanın şeklidir; sanığın savunma, delil sunma, avukatla temsil edilme ve karara itiraz gibi hakları tamamen korunur.

İLETİŞİMİNİZ HALİNDE ANTORYUM HUKUK BÜROSU ve CEZA AVUKATI ÇALIŞANLARI OLARAK CEZA DOSYALARINIZDA; SORUŞTURMA AŞAMASINDAN MAHKEME SÜRECİNE KADAR HER AŞAMADA SİZİ TEMSİL ETMEYE VE HUKUKİ DESTEK ve DANIŞMANLIK HİZMETİ SUNMAYA HAZIRIZ. ANTORYUM HUKUK BÜROSU OLARAK AVUKAT-MÜVEKKİL ARASINDA KURULAN VEKALET İLİŞKİSİNİ ÖNEMSİYOR, VEKİLLE DUYULAN GÜVENİN GEREĞİNİ YERİNE GETİRMEK İSTİYORUZ.
DETAYLI BİLGİ İÇİN İLETİŞİM:☎️ 0534-419-19-91