TEŞHİS İŞLEMİ – AV. RIDVAN ÖNAY – ☎️0534-419-19-91

TEŞHİS İŞLEMİ NEDİR?

Teşhis işlemi, ceza muhakemesi sürecinde suçun mağduru veya tanığının, suçu işlediği iddia edilen kişiyi (şüpheliyi) fiziksel olarak tanıyıp tanımadığını tespit etmek amacıyla yapılan bir kimlik belirleme yöntemidir.

🔹 Teşhis İşleminin Tanımı ve Amacı

Teşhis; bir olayın tanığı ya da mağdurunun, faili daha önce görmüş olduğu iddiasıyla, şüpheliyi benzer kişiler arasından seçerek tanıması sürecidir.

🔍 Amaç:

Failin doğru bir şekilde belirlenmesi
Tanık veya mağdurun ifadesinin doğruluğunun desteklenmesi
Şüpheli hakkında delil elde edilmesi

🔹 Teşhis İşlemi Nasıl Yapılır?

Hazırlık:
Şüpheli, benzer fiziksel özelliklere sahip (boy, yaş, saç tipi, cinsiyet gibi) en az 3-5 kişiyle birlikte sıraya dizilir. Bunlara “benzer şahıslar” (mukayese grubu) denir.
Gizlilik ve Tarafsızlık:
Tanığa veya mağdura, şüphelinin kim olduğu söylenmez. Seçim tamamen kendi gözlemine dayanmalıdır.
Teşhis Edilme:
Tanık ya da mağdur, gruba bakarak şüpheliyi tanıyıp tanımadığını söyler.
Tutanağa Bağlanır:
İşlem bir teşhis tutanağı ile belgelenir. Bu tutanakta teşhis edilen kişi, tanığın beyanı ve teşhis sırasındaki koşullar yer alır.
Gerekirse Fotoğrafla da Yapılabilir:
Şüpheliye ulaşmak mümkün değilse veya güvenlik gerekçesiyle, fotoğraf üzerinden teşhis yapılabilir.

📌 Teşhis İşlemine İlişkin Hukuki Dayanak

Türk Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) doğrudan teşhis işlemini detaylandırmaz; ancak uygulamada, CMK m.91/4 ve uygulama yönetmelikleri ile düzenlenmiştir.
AİHM içtihatlarında, teşhis işleminin adil, objektif ve tarafsız yapılması gerektiği vurgulanır.

⚠️ Önemli Notlar

Teşhis işlemi tek başına kesin delil değildir; başka delillerle desteklenmelidir.
Yanlış teşhis riskini azaltmak için usulüne uygun yapılması çok önemlidir.
Hukuka aykırı şekilde yapılan teşhis, delil niteliğini kaybedebilir.

TEŞHİS İŞLEMİNİN HUKUKİ FONKSİYONU NEDİR?

Teşhis işleminin hukuki fonksiyonu, ceza muhakemesinde failin kimliğinin belirlenmesine yardımcı olmak, delil elde etmek ve maddi gerçeğe ulaşılmasını sağlamaktır. Bu işlem, özellikle mağdurun veya tanığın, olayı gerçekleştiren kişiyi daha önce gördüğünü beyan ettiği durumlarda büyük önem taşır.

🔹 Teşhis İşleminin Hukuki Fonksiyonları

Failin Tespiti:
Teşhis, olayın faili hakkında doğrudan bilgi veren bir tanık ya da mağdurun, şüpheliyi tanıyıp tanımadığını belirlemek için kullanılır. Bu, suçun aydınlatılması açısından kritik bir adımdır.
Delil Elde Etme:
Usulüne uygun yapılan teşhis işlemi, delil değeri taşıyan bir işlem olup mahkeme tarafından değerlendirilir. Bu işlem sırasında tutulan tutanak, yargılamada delil olarak kullanılabilir.
Şüpheliyi Suçla İlişkilendirme:
Şüphelinin olayla bağlantısı olup olmadığının belirlenmesinde kullanılır. Teşhis işlemi sayesinde, kişinin olay yerinde bulunduğu ya da mağdur/tanık tarafından tanındığı ortaya konabilir.
Yargılama Sürecini Şekillendirme:
Teşhis sonucu, şüpheli hakkında kovuşturma açılıp açılmayacağına veya tutuklama gibi koruma tedbirlerinin uygulanıp uygulanmayacağına doğrudan etki edebilir.
Savunma Hakkının Kullanımına Katkı Sağlama:
Teşhis işleminin usulüne uygun yapılması, hem suçsuz bir kişinin yanlış şekilde fail olarak gösterilmesini engeller hem de şüphelinin savunmasını buna göre şekillendirmesine imkân tanır.

📌 Hukuki Güvence Açısından Dikkat Edilmesi Gerekenler

Teşhis işlemi objektif, adil ve tarafsız şekilde yapılmalıdır.
Şüpheli, diğer benzer kişilerle birlikte gösterilmeli, tanığa kim olduğu söylenmemelidir.
İşlem mutlaka tutanağa bağlanmalı ve gerektiğinde avukatın huzurunda yapılmalıdır.
Aksi halde, teşhis işlemi hukuka aykırı delil sayılarak hükme esas alınamaz.

TEŞHİS İŞLEMİ NASIL YAPILIR?

Teşhis işlemi, ceza muhakemesinde mağdur veya tanığın bir kişiyi olayın faili olarak tanıyıp tanımadığının tespiti için yapılan delil elde etme yöntemidir. Bu işlem, belirli usul kurallarına uygun olarak gerçekleştirilmelidir.

🔹 TEŞHİS İŞLEMİ NASIL YAPILIR?

1. Teşhis Gerekçesi Belirlenir

Tanık ya da mağdur, bir kişiyi daha önce gördüğünü veya tanıdığını beyan ederse teşhis işlemi yapılmasına karar verilir.

2. Şüpheli ile Benzer Şahıslar Hazırlanır

Şüpheli, fiziki görünüş olarak kendisine benzeyen (cinsiyet, yaş, boy, saç tipi vb.) en az 3-5 kişi ile birlikte teşhis için hazır edilir.
Amaç, tanığın veya mağdurun yönlendirilmeden seçim yapmasını sağlamaktır.

3. Teşhis Ortamı Ayarlanır

Tanık veya mağdur, teşhis yapacağı kişileri doğrudan ya da tek taraflı cam, perde, video gibi yöntemlerle görür.
Teşhis edilen kişiyle doğrudan yüz yüze gelmeleri zorunlu değildir, güvenlik ve tarafsızlık önemlidir.

4. Teşhis Gerçekleştirilir

Tanığa ya da mağdura, “Bu kişiler arasında suç olayına karışan kişiyi tanıyor musunuz?” sorusu yöneltilir.
Tanık, teşhis ettiği kişiyi belirtir. Gerekçesi de istenir (örneğin: yüzünü olay anında net gördüm, sesinden tanıdım gibi).

5. Tutanağa Bağlanır

Teşhis işlemi sonunda bir teşhis tutanağı düzenlenir. Bu tutanakta:
- Teşhisi yapan kişinin kimliği,
- Teşhis edilen kişi,
- Teşhiste yer alan diğer kişiler,
- Teşhis ortamı ve yöntemi,
- Tanığın teşhisi hangi gerekçeyle yaptığı gibi bilgiler yer alır.

6. Fotoğraf Üzerinden Teşhis (Gerekirse)

Şüpheli fiziki olarak getirilemiyorsa veya güvenlik riski varsa, tanık veya mağdura birden fazla kişinin fotoğrafı gösterilerek de teşhis yapılabilir.

📌 Usul Kurallarına Uyulması Neden Önemlidir?

Teşhis işlemi objektif ve yanıltmasız yapılmalıdır.
Aksi halde, işlem hukuka aykırı delil sayılır ve mahkemece dikkate alınmaz.
Tanığa, “Şüpheli şu kişidir” gibi yönlendirici ifadeler kesinlikle kullanılmamalıdır.

TEŞHİS İŞLEMİ VE YÜZLEŞTİRME İŞLEMİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Teşhis işlemi ile yüzleştirme işlemi, ceza muhakemesinde kullanılan iki farklı delil elde etme yöntemidir. İkisi de gerçeğin ortaya çıkarılmasına hizmet eder ancak amaçları, uygulanma şekilleri ve tarafları bakımından birbirinden farklıdır.

🔍 TEŞHİS ve YÜZLEŞTİRME İŞLEMİNİN FARKLARI

Özellik	Teşhis İşlemi	Yüzleştirme İşlemi
Amaç	Olayın failinin kimliğini belirlemek	Çelişkili ifadeleri karşılaştırmak ve açıklığa kavuşturmak
Kimler Arasında Yapılır?	Tanık veya mağdur ↔ Şüpheli (ve benzer şahıslar)	Sanık ↔ Tanık / Mağdur / Diğer sanık
Yöntem	Tanık ya da mağdura birden fazla kişi gösterilir, failin teşhis edilmesi istenir	Taraflar doğrudan birbirleriyle yüz yüze getirilir
Görüşme Şekli	Genellikle tek taraflıdır (tanık/mağdur, şüpheliyi görür)	Karşılıklı konuşma ve soru-cevap olabilir
Ne Zaman Yapılır?	Failin kimliği bilinmiyorsa veya teyit edilmek isteniyorsa	Beyanlar arasında çelişki varsa
Dayanağı	CMK m.91 ve uygulama yönetmelikleri	CMK m.52 (ifade alma ve sorgu usulleri çerçevesinde)
Delil Niteliği	Faili tanıma açısından doğrudan delil olabilir	İfadeler arası çelişkinin giderilmesi için değerlendirilir

📌 Örnekle Açıklama:

Teşhis Örneği:
Mağdur, saldırganı net olarak hatırladığını söylüyor. Polis, şüpheliyi benzer 4 kişiyle birlikte gösteriyor ve mağdur, saldırganı teşhis ediyor.
Yüzleştirme Örneği:
Sanık “Ben o gün orada değildim” diyor, tanık ise “Sanığı olay yerinde gördüm” diyor. Bu durumda ikisi yüzleştirilerek beyanlar açıklığa kavuşturulmaya çalışılır.

Her iki işlem de delil toplama sürecinde önemli yer tutar; ancak amaç ve uygulama biçimleri açısından dikkatle ayrıştırılmalıdır.

İLETİŞİMİNİZ HALİNDE ANTORYUM HUKUK BÜROSU ve CEZA AVUKATI ÇALIŞANLARI OLARAK CEZA DOSYALARINIZDA; SORUŞTURMA AŞAMASINDAN MAHKEME SÜRECİNE KADAR HER AŞAMADA SİZİ TEMSİL ETMEYE VE HUKUKİ DESTEK ve DANIŞMANLIK HİZMETİ SUNMAYA HAZIRIZ. ANTORYUM HUKUK BÜROSU OLARAK AVUKAT-MÜVEKKİL ARASINDA KURULAN VEKALET İLİŞKİSİNİ ÖNEMSİYOR, VEKİLLE DUYULAN GÜVENİN GEREĞİNİ YERİNE GETİRMEK İSTİYORUZ.