- GENEL AÇIKLAMALAR ve KORUNAN HUKUKSAL YARAR:
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu ( adam kaçırma suçu ) ve cezası, Türk Ceza Kanunu’muzun ‘kişilere karşı suçların’ düzenlendiği ikinci kısmının ‘hürriyete karşı suçlar’ kenar başlıklı yedinci bölümünde “Tehdit, Şantaj, Cebir, Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma, Eğitim ve Öğretim Hakkının Engellenmesi, Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi, Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi, İnanç, Düşünce ve Kanaat Hürriyetinin Kullanılmasını Engelleme, Konut Dokunulmazlığının İhlali, İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali, Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi, Nefret ve Ayırımcılık, Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma, Israrlı Takip, Haberleşmenin Engellenmesi” suçları ile birlikte düzenlenmiş bulunmaktadır. Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu ancak ve ancak icrai hareketler sonucunda işlenebilen bir suç tipidir. İhmali davranışlarla işlenebilmesine dair herhangi bir atıf ceza kanunumuzda bulunmamaktadır.
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun cezası nedir? Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun cezası, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. Kişi, fiili işlemek için veya işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanırsa, iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun üç, dört, beş ve altıncı fıkralarında düzenlenen nitelikli hallerinin işlenmesi halinde faile verilecek ceza arttırılacaktır.
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu ile korunan hukuksal yarar, kişinin bulunduğu yeri değiştirme özgürlüğünün elinden alınmasının cezalandırılmasıdır. Yani kişinin sahip olduğu hareket etme özgürlüğü korunan temek hukuksal yarardır.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI (Fail, Mağdur, Fiil, Netice, Nedensellik Bağı)
- Fail ve Mağdur:
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun faili herkes olabilmektedir. Ancak eğer suç, bir kamu görevlisi tarafından kamu görevlinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi halinde kanun koyucu bunu ağırlaştırıcı bir nitelikli hal olarak düzenlemiştir.
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu mağduru olan kişiler bakımından herhangi bir ayrım söz konusu değildir. Hatta ve hatta algılama yeteneği dahi olmayan çocuklara ve beden veya ruh sağlığı bakımından kendini savunamayacak durumda bulunan kişilere karşı kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu işlenmesi halinde dahi faile verilecek ceza ağırlaştırılarak tatbik olunur.
- Fiil, Netice, Nedensellik Bağı:
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma – Madde 109:
(1) Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Kişi, fiili işlemek için veya işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanırsa, iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(3) Bu suçun;
a) Silahla,
b) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
c) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
d) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
e) Üstsoy, altsoy veya eşe ya da boşandığı eşe karşı,
f) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
İşlenmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza bir kat artırılır.
(4) Bu suçun mağdurun ekonomik bakımdan önemli bir kaybına neden olması halinde, ayrıca bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
(5) Suçun cinsel amaçla işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek cezalar yarı oranında artırılır.
(6) Bu suçun işlenmesi amacıyla veya sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu nedir? Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakmak kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu oluşturur.
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu oluşması için mağdurun özgürlüğünün mutlak ve sıkı sıkıya engellenmesi gerekmemektedir. Bu bakımdan önemli olan husus, mağdurun özgürce hareket etmemesi için konulmuş engellerin, mağdur tarafından kolaylıkla ortadan kaldırılamadığı hallerde bile kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu tamamlanmış sayılacak olmasıdır. Görüldüğü gibi hareket serbestisini ortadan kaldırıcı mutlak bir kuvvete veya engele gerek bulunmamaktadır.
Gerçekliği bulunmayan bir haberi salık vermek suretiyle bir kişinin hareket serbestisinin engellenmesi halinde de kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu oluşmuş olacaktır. Ayrıca eğer mağdur hareket etmesi için bir gereç kullanıyorsa, örneğin koltuk değneği vs. Bu gereçlere el konulması dahi bu suçun oluşmasına sebep olacaktır.
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu belirli bir zaman diliminde devam eden bir suç tipidir. Yani uzun veya kısa fark etmeksizin hürriyeti kısıtlayıcı fiilin önemli bir süre devam etmesi gerekmektedir. Yargıtay’a göre de, özgürlüğün sınırlaması gereken süre konusunda TCK’da herhangi bir açıklama bulunmamakta ise de, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun işlenmesi anlık olmamalı uzun veya kısa fark etmeksizin belli bir süre devam etmelidir.
- Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun ( Adam Kaçırma Suçu ) Nitelikli Halleri
1) Fiili İşlemek için veya İşlediği Sırada Cebir, Tehdit veya Hile Kullanırsa (TCK 109. Madde / 2.Fıkra):
A)Cebir:
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun işlenmesi anında mağdurun sergileyeceği direnci kırmak için veya daha sonrasında göstereceği direnci engellemek için gösterilen fiziki müdahaleye cebir denir. Failin bileşik suç hükümleri gereğince cebir suçundan ayrıca cezalandırılmaması için yapmış olduğu fiziki müdahalenin kasten yaralama suçunun netice sebebiyle ağırlaşmış hallerini oluşturmaması gerekmektedir. Zira TCK 109. Madde / 6.Fıkra bu durumu açık ve seçik bir şekilde düzenlemiştir.
B)Tehdit:
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun işlenmesi anında mağdurun veya bir yakınının, hukuken korunan herhangi bir değerinin tehlikeye uğratılacağından bahisle suçu mağdurun hareket serbestisinin engellenmesi halinde kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun nitelikli hali oluşacaktır.
C)Hile:
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun nitelikli hali, gerçeği çarpıtmak suretiyle mağdurun iradesi sakatlanarak özgürlüğünün kısıtlanmasına yönelik rıza beyanı vermesine ikna edilmesi halinde oluşacaktır. Hile doğrudan mağdura yapılabileceği gibi bir üçüncü şahıs aracılığı ile de gerçekleştirilebilir.
2)Suçun Silahla İşlenmesi (TCK 109. Madde / 5.Fıkra / (a) bendi):
‘Silah’ deyiminden ne anlaşılması gerektiği konusunda TCK 6. Madde / 1.Fıkra /(f) bendine bakılması gerekmektedir.
Tanımlar – Madde 6:
“(1) Ceza kanunlarının uygulanmasında;
…
f) Silah deyiminden;
1. Ateşli silahlar,
2. Patlayıcı maddeler,
3. Saldırı ve savunmada kullanılmak üzere yapılmış her türlü kesici, delici veya bereleyici alet,
4. Saldırı ve savunma amacıyla yapılmış olmasa bile fiilen saldırı ve savunmada kullanılmaya elverişli diğer şeyler,
5. Yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeler,
…”
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun silahla işlenmesinin nitelikli hal olarak düzenlenmesinin sebebi silahın oluşturacağı korkutucu güçtür. Birden fazla suç ortağı tarafından bu suç işleniyor ise ve sadece içlerinden biri silah kullanıyor ise silahtan haberdar olmaları halinde bu nitelikli hal diğer suç ortakları hakkında da uygulanacaktır.
3) Suçun Birden Fazla Kişi Tarafından Birlikte İşlenmesi (TCK 109. Madde / 3.Fıkra / (b) bendi):
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunda bu hususun nitelikli hal olarak düzenlenmesinin sebebi suçun işlenmesine sağlamış olduğu kolaylık ve mağdurun direnme imkanının elinden alınmış olmasıdır. Azmettiren veya yardım eden kişilerin sayısı, bu nitelikli halin uygulanması bakımından dikkate alınmaz.
4) Suçun Belirli Kişilere Karşı İşlenmesi Hali (TCK 109. Madde / 3.Fıkra / (c) ve (e) bendi):
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun, kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle kamu görevlisine, üstsoy, altsoy veya eşe ya da boşandığı eşe karşı veya çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenmesi halinde faile verilecek ceza arttırılacaktır. Zira sayılan tüm bu kişiler ya korunmaya muhtaç guruplardan oluşmakta veya kanun koyucu tarafından caydırıcı etki oluşturmak veya bu yönde farkındalık uyandırmak suretiyle suç oranlarını düşürmek amacıyla düzenlenmiştir.
5)Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle (TCK 109. Madde / 3.Fıkra / (d) bendi):
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun bu nitelikli halinin faili bir kamu görevlisidir. Failin kamu görevlisi olması tek başına yeterli olmamakta, suçu işlerken de nüfuzunu kötüye kullanması gerekmektedir. Zira böylece fail, kamu görevlisi üzerinde çok daha kolay hakimiyet kurabilmektedir.
6) Suçun Mağdurun Ekonomik Bakımdan Önemli Bir Kaybına Neden Olması Hali (TCK 109. Madde / 4.Fıkra):
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun bu nitelikli hali netice sebebiyle ağırlaşmış bir hal olduğundan ötürü; failin, mağdurun ekonomik bakımdan önemli bir kayba uğramasını kasti olarak istememiş olsa dahi taksirin varlığı halinde cezası arttırılacaktır. Ekonomik kayıp, önemli derecede olmalı günlük sıradan kazançları aşan miktardan söz edilmeli ve her durum kendi içinde hakim tarafından detaylıca incelenip analiz edilmelidir.
7) Suçun cinsel amaçla işlenmesi hali (TCK 109. Madde / 5.Fıkra):
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun bu nitelikli halinden dolayı failin cezalandırılabilmesi için failin, cinsel amaçlarla hareket etmiş olması yeterli olup bu amaca ulaşması veya bu amacı gerçekleştirmiş olup olmadığı önemli değildir. Eğer fail amacına ulaşmış ve ayrıca taciz ve tecavüz fiillerini de işlemiş ise Türk Ceza Kanunu’nun ilgili diğer cinsel suçlarından dolayı ayrıca cezalandırılacaktır. Suçun mutlaka özgürlükten yoksun bırakılan kişiye yönelmiş olmasına da gerek yoktur. Örneğin kızına tecavüz edebilmek için kızın annesini bir odaya kilitlemek örneğinde olduğu gibi.
KİŞİYİ HÜRRİYETİNDEN YOKSUN KILMA SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK (TCK 100. Madde)
Etkin pişmanlık – Madde 110:
(1) Yukarıdaki maddede tanımlanan suçu işleyen kişi, bu suç nedeniyle soruşturmaya başlanmadan önce mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın, onu kendiliğinden güvenli bir yerde serbest bırakacak olursa cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu işleyen kişi, bu suç nedeniyle hakkında adli soruşturma başlamadan önce mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın, onu kendiliğinden güvenli bir yerde serbest bırakacak olursa cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.
SUÇUN MANEVİ UNSURLARI (Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir)
- Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir:
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu genel kast ile işlenebilen bir suçtur. Kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma suçunun işlenmesi bakımından beşinci fıkra hariç saikin bir önemi yoktur. Olası kast ile işlenmesi halinde TCK 21. Maddenin 2. Fıkrası uyarınca ceza indirimi sağlanmalıdır. Failin, beşinci fıkradaki nitelikli halden sorumlu tutulabilmesi için mağduru veya üçüncü bir başka kişinin serbestçe hareket etme özgürlüğünü cinsel amaçlarla hareket etmek suretiyle engellemelidir.
SUÇUN ÖZELLİK ARZ EDEN DİĞER HUSUSLARI (Teşebbüs, İçtima, İştirak)
- Hukuka Uygunluk Sebepleri, Teşebbüs, İçtima, İştirak:
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun hukuka uygun hale gelmesini sağlayan pek çok sebep bulunmaktadır. Meşru savunma hali bunlardan bir tanesidir. Zira kendisine saldırıda bulunan veya bulunmak üzere olan bir kişiyi orantılı da olacak şekilde hürriyetinden yoksun kılınması halinde faile ceza verilmeyecektir. Bir diğer hukuka uygunluk sebebi ise görevin ifasıdır. Zira savcının talimatıyla gözaltına alınan şüpheliye işlem tatbik eden polis, görevin ifası hukuka uygunluk sebebinden istifade edecektir. İlgilinin rızası da hukuka uygunluk sebepleri arasındadır.
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu salt hareket suçlarından olup suçun tamamlanmış sayılabilmesi için netice aranmamaktadır. Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun icra hareketleri bölümlere ayrılabiliyorsa bu suça teşebbüs mümkündür.
Cinsel saldırı suçu bakımından, mağdurun özgürlüğü suçun işlenmesinden önce veya sonraki bir zaman dilimine yayılmışsa fail gerçek içtima gereği hem cinsel saldırı suçundan hem de kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan ayrı ayrı cezalandırılacaktır. Eğer kişinin hürriyeti sadece cinsel saldırı suçunun işlenmesi ile sınırlı olacak şekilde sınırlandırılmışsa kişi, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan herhangi bir ceza almayacak; sadece cinsel saldırı suçundan cezalandırılmasıyla yetinilecektir.
KİŞİYİ HÜRRİYETİNDEN YOKSUN KILMA SUÇU İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
- Y4CD 06.02.2007-2006-8912/2007-1212
- Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu
- TCK 109. Madde
“Sanığın yakınanın yanına giderek yakınandan kendisini mobiletle gezdirmesini istemesi, yakınanın kabul etmemesi üzerine bıçak çekerek “Beni mobiletinle gezdir, yoksa mobiletinin lastiklerini keser, mobiletine zarar veririm.”diye söyleyerek yakınanın kendisini mobilette fuar içinde gezdirmesini sağlamak biçimindeki eyleminin, yakınanın sanığın hâkimiyet alanına girmemesi, umuma açık yerde üstü açık mobiletle gezdirmesi nedenleriyle tehdit suçunu oluşturduğu gözetilmeden yerinde olmayan gerekçe ile hürriyeti kısıtlama suçundan mahkûmiyet hükmünün kurulması”, (Y4CD 06.02.2007-2006-8912/2007-1212)
- 08.04.2008-668/3345
- Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu
- TCK 109. Madde
“Sanığın bir ay gibi kısa ara ile mağdureye yönelik olarak gerçekleştirdiği cinsel amaçlı hürriyetten yoksun kılma suçunu bir suç işleme kararının icrası kapsamında işlediğinin anlaşıldığı ve hakkında zincirleme suç hükümlerinin uygulanması gerektiği halde yazılı gerekçe ile anılan suçtan iki kez mahkûmiyetine karar verilmesi”, (08.04.2008-668/3345)
- (Yargıtay 3. Ceza Dairesi – Karar : 2020/2436).
- Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu
- TCK 109. Madde
Sanığın ve suça sürüklenen çocuğun kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu işledikleri sırada mağduru kasten yaraladıkları ve bu yaralanmanın TCK’nin 86/1. maddesi kapsamında olduğu anlaşılmıştır. Mağdurda meydana gelen mevcut yaralanmanın TCK’nin 109/2. maddesinde düzenlenen suçun cebir unsuru içinde kaldığı gözetilerek sadece kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan ceza tayini gerekmektedir. Mevcut durumda, sanık ve suça sürüklenen çocuk hakkında aynı eylem nedeniyle hem kasten yaralama hem de kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçlarından ayrı ayrı hükümler kurulmuş olmasında isabet bulunmamaktadır. (Yargıtay 3. Ceza Dairesi – Karar : 2020/2436)
- (Yargıtay 8. Ceza Dairesi 2019/14359 E. , 2022/12957 K.)
- Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu
- TCK 109. Madde
İddianamede belirtildiği gibi, suça sürüklenen çocuğun Haziran ayında evinde mağdurenin çıplak resimlerini çektiği, temmuz ayında ise, gelmezse bu fotoğrafları internette yayınlayacağını belirterek mağdureyi tehdit ettiği, bu tehdit üzerine mağdurenin suça sürüklenen çocuğun görüşme teklifini kabul ederek ormanlık araziye gitmek zorunda kaldığı anlaşılan olayda, suça sürüklenen çocuğun sabit olan tehditle ve cinsel amaçla kişiyi hürriyetinden yoksun kılma eylemine uyan TCK’nın 109/2,3-f,5 ve 110. maddeleri uyarınca mahkumiyeti yerine delillerin takdirinde yanılgıya düşülerek yazılı şekilde beraatine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 8. Ceza Dairesi 2019/14359 E. , 2022/12957 K.)
İLETİŞİMİNİZ HALİNDE ANTORYUM HUKUK BÜROSU ve CEZA AVUKATI ÇALIŞANLARI OLARAK CEZA DOSYALARINIZDA; SORUŞTURMA AŞAMASINDAN MAHKEME SÜRECİNE KADAR HER AŞAMADA SİZİ TEMSİL ETMEYE VE HUKUKİ DESTEK ve DANIŞMANLIK HİZMETİ SUNMAYA HAZIRIZ. ANTORYUM HUKUK BÜROSU OLARAK AVUKAT-MÜVEKKİL ARASINDA KURULAN VEKALET İLİŞKİSİNİ ÖNEMSİYOR, VEKİLLE DUYULAN GÜVENİN GEREĞİNİ YERİNE GETİRMEK İSTİYORUZ.
DETAYLI BİLGİ İÇİN İLETİŞİM:☎️0534-419-19-91
