- GENEL AÇIKLAMALAR ve KORUNAN HUKUKSAL YARAR:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu ve cezası, Türk Ceza Kanunu’muzun topluma karşı suçlar kenar başlıklı üçüncü kısmın; ‘Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar’ kenar başlıklı onuncu bölümünde ‘Zehirli Madde Katma, Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti, Kişilerin Hayatını ve Sağlığını Tehlikeye Sokacak Biçimde İlaç Yapma veya Satma, Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti, Kullanmak İçin Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak ya da Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanmak, Zehirli Madde İmal ve Ticareti, Bulaşıcı Hastalıklara İlişkin Tedbirlere Aykırı Davranma’’ suçları ile birlikte düzenlenmiştir. Suç yapısı itibari ile icrai faaliyetlerle işlenebilmektedir. Bir suçun ihmali davranışlarla da işlenebilmesi için kanunda açık ve seçik olarak bu hususta bir düzenleme olması gerekmektedir. Kanun koyucu uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu ve cezası bakımından böyle bir düzenleme yoluna gitmemiştir.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun cezası ne kadardır? Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun temel cezası beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezasıdır. Eğer fail, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi ise beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılacaktır. Ve eğer fail, maddede sayılan sağlık çalışanlarından olması halinde ise verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu bakımından korunan hukuksal yarar toplum sağlığıdır.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI (Fail, Mağdur, Fiil, Netice, Nedensellik Bağı)
- Fail ve Mağdur:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun faili bakımından özel bir nitelik aranmamaktadır. Herkes bu suçun faili olabilir.
- Fiil, Netice, Nedensellik Bağı:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma – Madde 190:
(1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak için;
a) Özel yer, donanım veya malzeme sağlayan,
b) Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alan,
c) Kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi veren,
Kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(3) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu bakımından eğer fail; uyuşturucu kullanan kişilere özel olarak; yer, donanım veya malzeme sağlaması, kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alması, kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi vermesi halinde uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırırsa suçundan cezalandırılacaktır. Ayrıca uyuşturucu maddenin kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi de uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırırsa suçundan cezalandırılacaktır.
Görüldüğü gibi TCK madde 190/ Fıkra 1’de uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçuna yönelik üç seçimlik hareketten söz edilmiştir. Bu üç seçimlik hareketi ayrı ayrı incelemede fayda vardır.
- Uyuşturucu Madde Kullanılmasını Kolaylaştırmak maksadıyla özel yer, donanım veya malzeme sağlamak: Uyuşturucu kullanan kişilere yönelik olarak, bu kişilerin söz konusu uyuşturucu maddeleri kolayca ve güvenlikli bir şekilde tüketebileceği mekanın kullanıcıların yararlanmasına sunulmasıdır. Örneğin, bu amaçla kendi evini uyuşturucu partisi yapmak için uyuşturucu kullanıcılarına arz edilmesi halidir. Bu mekanın özel olarak bu işe tahsis edilmiş olmasına veyahut bu yerin gizli bir mekan olmasına da gerek yoktur. Donanım veya malzemeden kasıt ise uyuşturucu maddenin kullanılması için şart olan malzemelerrin temini olarak anlaşılmalıdır.
- Uyuşturucu Madde Kullananların Yakalanmalarını Zorlaştıracak Önlemler Almak: Uyuşturucu maddeyi kullanmış olan kimselerin, bu yasa dışı maddeleri kullandığının tespitini engellemeye yönelik her türlü davranış uyuşturucu kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler statüsündedir. Örneğin, uyuşturucu kullanıcısının kanında beliren izini azaltmaya yönelik madde temin eden sağlık çalışanının sorumluluğu.
- Uyuşturucunun Kullanma Yöntemleri Konusunda Başkalarına Bilgi Vermek: Bu bentten anlaşılması gereken husus, uyuşturucu maddenin nasıl kullanıma hazır hale getirileceği veyahut vücuda hangi yollarla alınması gerektiği konusunda bilgi verilmesi halidir.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun ikinci fıkrasında uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişinin cezalandırılacağından bahsedilmiştir. Görüldüğü gibi seçimlik hareketli bir suç söz konusudur. Madde kullanılmasının özendirilmesi ve bu nitelikte yayın yapılması alenen gerçekleştirilmelidir. Özendirmekten; uyuşturucu maddenin kullanılması konusunda üçüncü kişileri teşvik etmek, bu kişilerin arzularını canlandırmak ve uyuşturucu maddeyi bu kişilere sempatik göstermek olarak anlaşılması gerekir. Özendirmenin belirsiz sayıda kişiler üzerinde yani alenen gerçekleştirilmesi gerekir. Kullanılmasının özendirici nitelikte alenen yayın yapılması sureti ile olması halinden anlaşılması gereken ise; özendirici sözlerin halka açık olarak yazılı veya resim ya da diğer yayın yolları ile gerçekleştirilmesidir. Özendirme nitelikli yayınların belirsiz sayıda kişiler üzerinde yani alenen gerçekleştirilmesi gerekir. Halkın bu yayınlardan haberdar olması önemli olmayıp asıl önemli olan öğrenebilme olanaklarına kavuş olmasıdır.
Tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişilerin uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun birinci veya ikinci fıkralarını işlemesi halinde failin cezası yarı oranında arttırılacaktır.
SUÇUN MANEVİ UNSURLARI (Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir)
- Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun birinci veya ikinci fıkralarını açısından genel kast yeterlidir. Failin kastı, muhatabın uyuşturucu kullanıcısı olduğunu bilmesi halini de kapsamalıdır.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun ikinci fıkrası bakımından failin, uyuşturucu kullanılmasını özendirici şekilde özel bir kastının da olması gerekmektedir.
SUÇUN ÖZELLİK ARZ EDEN DİĞER HUSUSLARI (Teşebbüs, İçtima, İştirak)
- Hukuka Uygunluk Sebepleri, Teşebbüs, İçtima, İştirak:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunun ikinci fıkrasında düzenlenmiş suçun tamamlanmış sayılabilmesi için uyuşturucu maddenin kullanılmasına gerek bulunmamaktadır. Yapılan hareketlerin uyuşturucu maddenin kullanılmasını kolaylaştırıcı nitelikte olması halinin ortaya çıkması ile suç tamamlanacaktır. Aynı şekilde, kullananların yakalanmalarını zorlaştırıcı önlemler almak açısından da söz konusu tedbirlerin alınması ile suç tamamlanır.
Yargıtay’a göre uyuşturucu maddenin kullanılmasını özendiren veya uyuşturucu maddenin kullanılmasını kolaylaştıran kişi aynı zamanda bu uyuşturucu maddeyi, kullanıcısına sağlayan kişi ise, fail TCK madde 188’deki uyuşturucu ticareti suçundan cezalandırılacak olup ayrıca uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu olan TCK madde 190’dan cezalandırılmayacaktır.
UYUŞTURUCU VE UYARICI MADDE KULLANILMASINI KOLAYLAŞTIRMA SUÇU VAKA ÖRNEKLERİ
VAKA 1:
Özel bir yer sağlayarak bir kimsenin uyuşturucu madde kullanmasını kolaylaştırma suçunun oluşabilmesi için, sanığın, uyuşturucu maddeyi kolaylıkla kullanmaya elverişli herhangi bir yerden, başkasının yararlanmasını sağlayarak, o kişinin uyuşturucu madde kullanmak fiilini kolaylaştırması ve mülkiyet ya da zilyedliğinde bulunan bu yerin, bir başkasının uyuşturucu madde kullanımını kolaylaştıracağını bilerek ve bu sonucu isteyerek hareket etmesi, yani genel kastının bulunması gerekmektedir. Dosya kapsamı ve sanıklar İlhan, Ercan ve Birgül’ün tüm aşamalarda değişmeyen, birbirini doğrulayan ve aksi kanıtlanamayan savunmalarına göre; dava konusu olayda, sanık İlhan’ın evi, suça konu eroin kullanımını kolaylaştırıcı nitelikte ise de; sanığın, diğer sanıkları ve uyuşturucu madde zehirlenmesinden ölen Eyüp’ü arkadaşları olmaları nedeniyle evine davet etmesi ve sözkonusu evde birlikte dört gün geçirdikleri halde, olay günü olan dördüncü güne kadar kalınan sürede, eroin kullanılmamış olması karşısında, sanığın, evini, uyuşturucu kullanımını kolaylaştırmak iradesiyle diğer sanıkların ve ölen Eyüp’ün yararlanmasına sunduğunun kesin kabulünün olanaklı olmaması ve olay günü gerçekleşen eroin kullanımına, arkadaşlık ilişkileri çerçevesinde göz yummasının da olası olması; dosya kapsamında, sanığın, uyuşturucu kullanımını kolaylaştırmak kastıyla, diğer sanıklara özel yer sağladığına dair, sanığın savunmasının aksini ortaya koyabilecek, kesin ve yeterli başka hiç bir kanıtın da yer almaması ve böylelikle, mahkemece, atılı suçtan sanık hakkında beraat kararı verilmesinin yerinde olması nedeniyle, tebliğnamedeki bozma düşüncesine katılınmamıştır. (Yargıtay 10. Ceza Dairesi – 2003/846 karar).
VAKA 2:
Sanığın twitter sosyal paylaşım sitesinde …… bağlantılı adresindeki ….. rumuzlu twitter hesabında, 15 Ağustos 2017 tarihinde “benim eroinim senin eroinin ne fark eder” şeklinde paylaşımda bulunduğu, 16 Ocak 2019 tarihli paylaşımında esrar maddesi paylaştığı, 13 Aralık 2019 tarihli paylaşımında esrar hazırlayanın fotoğraf paylaşarak “gece mesaisi” şeklinde açıklama yaptığı, 15 Aralık 2019 tarihli paylaşımında “kaç tane LSD lazım ikimizi çift görebilmek için” şeklinde paylaşımda bulunduğu, 31 Aralık 2019 tarihinde extacy paylaşımı yaptığı, 18 Şubat 2020 tarihinde esrar paylaşımı yaptığı, 5 Mart 2020 tarihinde “kafam güzel…” şeklinde paylaşım yaptığı, 21 Aralık 2021 tarihinde kalp şeklinde esrar paylaşımı yaptığı, ayrıca bali ve esrara yönelik cümleler paylaştığı olayda, Atılı suçun oluşabilmesi için paylaşımların, kişide uyuşturucuya karşı olumlu duygular uyandırmaya, uyuşturucuya karşı nefret duygularını ortadan kaldırmaya, muhatapları uyuşturucu kullanmaya teşvik etmeye ve isteklendirmeye yönelik ve bu amaçları gerçekleştirmeye yeterli nitelikte olması zorunludur. Ayrıca, şahsın eylemini, uyuşturucu madde kullanımını teşvik edici nitelikte olduğunu bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi gerekir. İddiaya konu olayda ise, yapılan paylaşımın içeriğinde uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımını özendirme, teşvik etme, isteklendirme veya kışkırtma ögelerinin bulunmadığı ve uyuşturucu madde kullanımını alenen özendirme suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilerek sanığın beraatine karar verilmesi gerekirken, mahkûmiyetine karar verilmesi hukuka aykırı, sanık müdafiinin istinaf itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, ilk derece mahkemesinin sanık hakkındaki hükmünün CMK’nın 280. maddesinin 2. fıkrası gereğince kaldırılmasına, (Ankara BAM 24. Ceza Dairesi’nin 10 Mart 2023 tarihli 2022/1491 E.N. ve 2023/245 K.N. sayılı Kararı)
VAKA 3:
İhbar üzerine olay yerine gelen polis memurları, sanığın evinde ikamet ettiği arkadaşları ile birlikte uyuşturucu madde kullandıklarına dair şüphelenmişler ve evde arama yapmışlardır. Usulüne göre yapılan aramalarda evde 2,6 gram ve sanığın üzerinde 0,8 gram Hint keneviri ele geçirilmiştir. Sanıklar ve tanıklar birlikte uyuşturucu kullandıklarını beyan etmişlerdir. Sanığın arkadaşlarıyla birlikte kendi evinde uyuşturucu kullandığı, dolayısıyla uyuşturucuya özendirme suçu işlemediği, bu suçun malzeme sağlamak ya da özel yer ve donanım temin etmek olarak değerlendirilemeyeceği açıktır. Suçun unsurları oluşmadığı gözlemlendiğinden dolayı, yazılı şekilde verilen mahkumiyet kararı bozmayı gerektirmiştir (Yargıtay 20. Ceza Dairesi – Karar: 2017/3794).
VAKA 4:
Sanığın, kiralayarak oturduğu suça konu evde, diğer sanıklara uyuşturucu madde içmek için düzenekler hazırladığı ortaya çıkmıştır. Bu düzenekle uyuşturucu madde kullanımına imkan sağladığı için uyuşturucu madde kullanılmasını kolaylaştırma suçunu işlediği açıktır. Bu bakımdan sanığın beraat kararını bozulmasına, (Yargıtay 10. CD., E. 2013/2680, K. 2018/9869, T. 25.12.2018)
VAKA 5:
…Dosyadaki bilgi ve belgelere göre; sanığın işyerine gelenlere uyuşturucu madde temin etmekten ibaret fiilinin sadece TCK’nın 188. maddesinin 3. fıkrasında yer alan suçu oluşturduğu ve bu suçtan da birlikte incelenen Dairemizin 2014/4199 esasına kayıtlı aynı Mahkemenin 2011/15 esas; 2012/116 karar sayılı dosyası üzerinden “uyuşturucu madde ticareti yapma” suçundan dolayı mahkûmiyet hükmü kurulduğu, kurulan hükmün Dairemizin 2014/4199 esas; 2019/5602 karar sayılı ilamı ile onandığı anlaşıldığından, sanığın, uyuşturucu madde sattığı kişileri ya da başkalarını uyuşturucu madde kullanmaya alenen özendirdiği konusunda yeterli deliller gösterilmediği gibi, salt diğer sanık…. ile işyerinde uyuşturucu madde kullanması şeklinde gerçekleşen eyleminin de TCK’nın 190/2. maddesi kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmaması nedeniyle, ayrıca “uyuşturucu madde kullanılmasını alenen özendirme” suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, hakkında beraat yerine mahkûmiyet hükmü kurulması,
Sonuç: Yasaya aykırı, sanığın temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükmün BOZULMASINA, 17/09/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (Yargıtay 10. Ceza Dairesi, 17 Eylül 2019 Tarihli Kararı, Esas: 2018/1933 Karar : 2019/5603)
Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Kullanılması Kolaylaştırma Suçu: TCK 190’a Göre Cezası, Özendirme ve Satma Suçlarıyla Farkı
Uyuşturucu ile mücadele sadece madde satışıyla değil, maddenin kullanımına imkân tanıyan davranışlarla da yürütülmektedir. Toplumda zararlı etkiler yaratan, bireyleri ve aileleri dağıtan bu suçlar sadece bir kişinin değil, bir ülkenin geleceğini etkileyecek kadar önemli sonuçlar doğurur. İşte bu noktada Türk Ceza Kanunu, sadece satanı değil; kolaylaştıran, özendiren ve ortam sağlayanları da açıkça cezalandırır.
TCK 190. madde, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımını kolaylaştıran kişileri hedef alır. Kimi zaman bir sosyal medya paylaşımı, kimi zaman bir evin temini veya kullanım biçimi bu madde kapsamına girebilir. Üstelik bu suçların çoğu, sanıklar tarafından “ne olduğunu bilmeden” işlendiği düşünülse de, kanun karşısında net ve ağır cezalara bağlanır. 🚨
Özellikle son dönemde artan dijital içerik üretimiyle birlikte, uyuşturucuya özendirme suçu da artmış ve fenomenler, içerik üreticileri hatta yorumcular bile bu kapsamda yargılanmaya başlamıştır. Bir suçu işlememiş olsanız bile, onu kolaylaştırmak veya teşvik etmek, sizi de yargı önüne çıkarabilir. Bu nedenle TCK 190/1 ve 190/2 maddelerinin kapsamı, cezası, uygulama örnekleri ve farkları bu yazıda ayrıntılı şekilde ele alınacaktır. ✍️
Uyuşturucu Kullanımını Kolaylaştırma Suçu Nedir?
Uyuşturucu maddeyi doğrudan satmasanız bile, bu maddenin kullanılmasına zemin hazırlayan her davranış ceza alabilir. Türk Ceza Kanunu’nun 190. maddesi, bu davranışları net olarak tanımlar.
Uyuşturucu kullanımını kolaylaştırma suçu, kişinin uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kullanılmasını kolaylaştıracak herhangi bir hareketi gerçekleştirmesi halinde oluşur. Bu; yer temin etmek, araç sağlamak, kullanım yöntemlerini öğretmek, temin edenle kullanıcıyı buluşturmak gibi birçok davranışı kapsar. TCK 190/1 kapsamında değerlendirilen bu suç, doğrudan satış olmasa da ağır ceza yaptırımı doğurur.
😟 Örneğin bir evini uyuşturucu kullanımına açan bir kişi, “ben kullanmadım” savunması yapsa bile, suçun oluşmasına yardım ettiğinden ceza alabilir. Uyuşturucu kullananları ihbar etmek de bu nedenle önemlidir; çünkü ihbar edilmediğinde suça iştirak iddiası doğabilir.
Uyuşturucuya Zemin Hazırlamak Suçtur
Uyuşturucuya zemin hazırlayan kişi, o maddenin yayılmasına katkıda bulunur. Ev, araç, kıyafet, sosyal medya hesabı gibi araçları kullanarak doğrudan maddeyi temin etmeden de suç işlenmiş olur. Özellikle sosyal medya platformlarında “eğitim”, “özgürlük”, “ifade hakkı” kisvesi altında yapılan paylaşımlar bu kapsamda değerlendirilir.
TCK 190 1 Neyi Kapsar?
TCK 190/1, kişilerin uyuşturucu kullanımını kolaylaştırıcı tüm hareketlerini kapsar. Madde çok geniştir: Kullanma yöntemlerini anlatmak, kullanım alanı sağlamak, kullanıcılar arasında irtibat kurmak, maddenin etkilerini anlatmak dahi bu suça dâhil edilebilir.
🚔 “Uyuşturucuya özendirme suçu fenomen” gibi aramalar da bu suçu özetler; çünkü bu suç, kamuya açık alanlarda işlendiğinde etkisi katlanır. Bu nedenle suçun işlenme şekli, cezada belirleyici bir rol oynar.
Uyuşturucuya Özendirme ile Karıştırmayın
Uyuşturucuya özendirme suçu ile kullanımını kolaylaştırma suçu sıklıkla karıştırılır. Ancak arada önemli farklar vardır. Özendirme daha çok fikir bazında, kolaylaştırma ise eylem bazındadır. Örneğin bir şarkı sözünde madde kullanımını övme özendirme olabilir; ancak bir kişinin kullanımını sağlayan davranış fiziksel bir kolaylaştırma olarak görülür.
Kullanıcıyı Teşvik Etmek Suç Sayılır mı?
Evet. Uyuşturucu kullanan bir kişiye “bir kereden bir şey olmaz”, “ben de yaptım bir şey olmadı” gibi ifadelerle yönlendirme yapmak bile cezai sorumluluk doğurabilir. Özellikle bu konuşmalar kaydedildiyse, delil olarak kullanılabilir. 📱
Yasal destek almak için bir ceza avukatına danışmak zorunluluk değil, zor zamanlarda bir kurtarıcıdır.
TCK 190. Madde: Yasal Dayanaklar ve Farklı Fıkralar
TCK 190, uyuşturucu madde kullanımını kolaylaştıran davranışları cezalandıran net ve keskin bir düzenlemedir. Ancak bu maddenin iki ayrı fıkrası bulunmaktadır ve bu fıkralar arasında amaç ve kapsam farkı vardır.
TCK 190/1, birebir eyleme odaklanırken; TCK 190/2, kitlelere yönelik, yani kamuya açık alanlarda yapılan özendirme içeriklerini kapsamaktadır.
📌 “Uyuşturucuya özendirme suçu ekşi”, “fenomen” ve “youtube paylaşımı” gibi sorgularla sıklıkla aranan bu madde, özellikle içerik üreticileri için ciddi bir risk oluşturmaktadır.
TCK 190/1 Nedir?
Bu fıkra, bireylerin uyuşturucu kullanımını fiziksel olarak kolaylaştıran eylemlerini kapsar. Kullanım yerini sağlamak, yöntemi göstermek, ulaşımı ayarlamak gibi somut eylemler bu kapsamda değerlendirilir.
Sanık, “Ben sadece arkadaşımı taşıdım” dese de, eğer taşıma amacı madde kullanımına hizmet ediyorsa bu suç kapsamına girer.
TCK 190/2 Ne Demektir?
Bu fıkra, kamusal alanlarda uyuşturucuya özendiren yayınlar yapan kişileri kapsar. YouTube videosu, TikTok içeriği, blog yazısı, tweet veya şarkı sözü fark etmez. Eğer içeriğinizde uyuşturucu kullanımına sempati yaratan, kolaylaştıran, etkilerini pozitif gösteren ifadeler varsa, TCK 190/2 kapsamında yargılanabilirsiniz.
🎙️ Özellikle “uyuşturucuya özendirme suçu fenomen” kavramı son yıllarda bu nedenle ön plandadır. Savcılar, dijital kanallardaki bu içerikleri delil olarak değerlendiriyor.
TCK 190’da Ceza Ne Kadardır?
Her iki fıkrada da ceza oldukça ağırdır. TCK 190/1 için 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngörülürken, 190/2 için 2 yıldan 5 yıla kadar hapis verilebilmektedir.
Cezanın artmasına neden olabilecek haller şunlardır:
- Suçun çocuklara karşı işlenmesi
- Suçun örgütlü şekilde işlenmesi
- Suçun süreklilik arz etmesi
TCK 42 Bu Suçlarda Uygulanabilir mi?
TCK 42, müşterek faillik, yani birlikte suç işleme hallerini kapsar. Eğer birden fazla kişi uyuşturucu kullanımına olanak sağlayacak eylemleri birlikte gerçekleştiriyorsa, TCK 42’ye göre hepsi fail sayılır ve bireysel sorumluluk gibi cezalandırılırlar. 🤝
Cezalar ve Yaptırımlar: Kaç Yıl, Hangi Durumda?
TCK 190 kapsamındaki suçlarda cezalar sadece hapis ile sınırlı değildir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), erteleme, adli para cezası gibi alternatif yaptırımlar da mümkündür; ancak bu, suçun niteliğine ve mahkemeye sunulan savunmaya göre değişir.
Her yıl “uyuşturucu satmanın cezası 2025”, “uyuşturucu satma cezası 2026” gibi aramalar artmaktadır. Bu durum, toplumda suçun ciddiyetine karşı bir merakın ve aynı zamanda korkunun var olduğunu gösterir.
😓 Özellikle “ilk defa uyuşturucu satmanın cezası” sorusu, birçok sanığın veya ailesinin sorduğu ilk sorudur. Ancak ilk defa işlenmiş olsa bile, uyuşturucu satışı ve kolaylaştırma suçları affa tabi değildir.
Kaç Yıl Ceza Alınır?
- Uyuşturucu kullanımını kolaylaştırma: 5-10 yıl
- Uyuşturucuya özendirme (kitleye): 2-5 yıl
- Uyuşturucu satma suçu: 10-20 yıl (TCK 188)
- Uyuşturucu satmaya teşebbüs: 5 yıldan başlayan ceza + ek yaptırımlar
Mahkeme, sanığın suçun farkındalığını, olayın ciddiyetini, önceki sabıkasını ve pişmanlığını dikkate alarak cezayı artırabilir veya azaltabilir.
HAGB Uygulanır mı?
TCK 190 kapsamında HAGB yani hükmün açıklanmasının geri bırakılması, bazı ilk kez işlenen suçlarda mümkündür. Ancak bunun için:
- Suçun 5 yılın altında bir ceza öngörmesi gerekir
- Kişinin sabıkasız olması gerekir
- Mahkeme, suça rağmen kişide ıslah edilebilirlik görmelidir
Ancak 190/1 genelde 5 yıl ve üzeri ceza içerdiğinden, HAGB nadiren uygulanır.
Adli Sicile İşler mi?
Evet. Mahkûmiyet kararı alındıysa, suç adli sicil kaydına işlenir. Bu kayıt, iş başvurularında, güvenlik soruşturmalarında ve yurtdışı çıkış işlemlerinde karşınıza çıkabilir. ✈️
Vekalet Ücreti Sanık Lehine Alınabilir mi?
Ceza yargılamasında sanık lehine beraat veya düşme kararı verildiğinde, sanık avukatı lehine vekalet ücreti tayin edilebilir. Ancak TCK 190 kapsamında sanığın mahkûmiyet alması halinde, bu ücret uygulanmaz.
Uyuşturucuya Özendirme Suçu ile TCK 190 Arasındaki Farklar
Uyuşturucu ile mücadelede en kritik ayrımlardan biri, “özendirme” suçu ile “kullanımı kolaylaştırma” suçunun ayrıştırılmasıdır. Her iki suç da Türk Ceza Kanunu’nun farklı maddelerinde düzenlenmiştir ve farklı eylem gruplarına yöneliktir. Bu farkların anlaşılması, hem cezanın doğru belirlenmesi hem de hukuki savunmanın sağlıklı yürütülmesi için hayati önemdedir.
Uyuşturucuya özendirme suçu, TCK 190 kapsamında yer almaz. Bu suç, TCK’nın 190. maddesi yerine 190. maddeye paralel olarak uygulanabilecek ancak farklı içerikteki fiilleri kapsar. Özellikle sosyal medya gibi mecralarda fenomenlerin veya kullanıcıların, dolaylı yollarla uyuşturucuya “imrenme” oluşturacak şekilde içerik üretmeleri, bu suça örnek olabilir.
Uyuşturucuya Özendirme Suçu Hangi Maddede Yer Alır?
Uyuşturucuya özendirme suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 190. maddesinin ikinci fıkrasında açık şekilde düzenlenmiştir. Bu fıkraya göre bir kişi, başkalarını uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmaya özendirirse, 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu ceza, fiilin işlendiği mecraya (örneğin dijital ortam, kamuya açık alan) ve etki derecesine göre artabilir.
Sosyal Medyada Özendirici Paylaşımlar Suç mu?
Evet. Özellikle uyuşturucunun övüldüğü, kullanımıyla ilgili olumlu imgeler sunan veya gençler üzerinde “cool” algısı oluşturan tüm sosyal medya içerikleri, TCK 190/2 kapsamında suç teşkil edebilir. Bu tür içerikler için hem paylaşımı yapan kişi hem de içeriğin yayılmasına katkı sağlayanlar sorumlu tutulabilir.
Uyuşturucuya Özendirme Suçunda Cezai Sorumluluk Kimde?
Bu suçun faili, yalnızca içerik üreticileriyle sınırlı değildir. Medyada uyuşturucu temalı dizilerde kullanılan içeriklerin kurgusu ya da sanat eserleri aracılığıyla özendirme yapılması hâlinde, senaristten yayıncıya kadar geniş bir sorumluluk zinciri oluşabilir. Savcılık, her olayı içerik bağlamında ayrı ayrı değerlendirir.
Özendirmenin İspatı Nasıl Yapılır?
Özendirme suçu, soyut değil somut verilerle ispatlanmalıdır. Kullanım tavsiyesi, yüceltici ifadeler, yönlendirme gibi öğeler taşıyan içerikler, bilirkişi raporları ve sosyal medya analizleriyle belgelenir. Savcı, bu içeriklerin doğrudan hedef kitleye etkisini ve suçun oluşma niyetini değerlendirir.
TCK 42 ve Suça Teşvik Edilenlerin Cezai Durumu
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımını kolaylaştırmak ya da başkalarını bu eyleme yönlendirmek, sadece fail için değil, mağdur görülen kişiler için de hukuki sonuçlar doğurabilir. Burada devreye TCK 42 girer: “Suçun işlenmesini başkasına teşvik eden kişi” bu madde kapsamında değerlendirilir.
Teşvik edilen kişinin ceza alıp almayacağı, olayın detaylarına ve failin yönlendirme düzeyine bağlıdır. Örneğin bir gencin, bir arkadaşını “bunu denemelisin, çok rahatlatıyor” diyerek yönlendirmesi halinde, bu kişi hem TCK 190’dan hem de TCK 42’den sorumlu tutulabilir.
TCK 42 Hangi Durumlarda Uygulanır?
Bu madde, doğrudan bir suç işlemese de başkasına suç işletmeye sevk eden kişileri kapsar. Yani uyuşturucu kullanımını doğrudan kolaylaştırmasa bile, bir kişinin zihinsel kararını etkileyerek onu madde kullanmaya yönlendirmek TCK 42 çerçevesinde suç sayılır.
Suça Teşvikte Fail-Mağdur Dengesi Nasıl Kurulur?
Burada kritik nokta, yönlendirilen kişinin cezai ehliyeti ve suçu algılayabilme kapasitesidir. Örneğin reşit olmayan bir kişiyi uyuşturucuya yönlendirmek çok daha ağır sonuçlara yol açar. Hâkim, failin bu yönlendirmeyi kasten mi yaptığına ve sonuçlarının ne olduğuna dikkat eder.
TCK 42 ile TCK 190 Aynı Anda Uygulanabilir mi?
Evet. Bir kişi hem uyuşturucu kullanımını kolaylaştırabilir hem de başkasını bu suça yönlendirebilir. Bu durumda TCK 190 ve TCK 42 birlikte uygulanır. Yargılamada her iki suçun unsurları ayrı ayrı değerlendirildiği için cezai sorumluluk da ağırlaşabilir.
Suça Teşvik Edilenlerin Cezai Ehliyeti Var mı?
Bu noktada önemli olan, teşvik edilen kişinin yaşı, zihinsel durumu ve karar verme becerisidir. Özellikle çocuklar ve gençler söz konusu olduğunda, teşvik eden kişi için cezalar artırılırken, yönlendirilen kişiye ceza verilmeyebilir; ancak rehabilitasyon süreçleri devreye alınabilir.
Uyuşturucu Kullanımını Kolaylaştırma Suçunun Cezası Nedir?
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımını kolaylaştırma suçu, TCK 190 kapsamında ağır hapis cezalarıyla cezalandırılır. Suçun işleniş biçimine, failin rolüne ve failin geçmişine göre cezanın alt ve üst sınırları değişir.
TCK 190/1 uyarınca, bir kişi uyuşturucu madde kullanılmasını kolaylaştırırsa, 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu ceza, fiilin yoğunluğuna ve tehlikeliliğine göre artırılabilir.
Cezayı Artıran veya Azaltan Durumlar Nelerdir?
Bazı durumlarda ceza artırılır veya indirime gidilir. Örneğin:
- Failin birden fazla kişiye aynı anda kolaylık sağlaması halinde ceza artırılır.
- Suçun çocuklara karşı işlenmesi, ceza artırımı sebebidir.
- Etkin pişmanlık gösteren sanıklar için cezada indirim yapılabilir.
Bu gibi değerlendirmeler, hâkimin takdirindedir ancak Türk Ceza Kanunu’nun öngördüğü sınırlar dışına çıkılamaz.
TCK 190 Suçunda Cezanın Ertelenmesi Mümkün mü?
Eğer fail ilk kez bu tür bir suça karışmışsa ve ceza alt sınırdaysa (örneğin 5 yıl), bazı hâllerde mahkeme cezanın ertelenmesine veya HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) kararı verebilir. Ancak suçun niteliği gereği, çoğu zaman cezanın infazı ertelenmez.
TCK 190 1 ve TCK 190 2 Arasındaki Ceza Farkı Nedir?
- TCK 190/1: Kullanımı kolaylaştırma → 5–10 yıl hapis
- TCK 190/2: Özendirme → 5–10 yıl hapis + medya/kitlesel araçlarla işlenirse artırım
Bu nedenle sanığın hangi fıkra kapsamında yargılandığı ceza süresi ve infaz rejimi açısından büyük önem taşır.
Cezai Ehliyeti Olmayanlar İçin Nasıl Bir Yol İzlenir?
Eğer suçun faili cezai ehliyete sahip değilse (örneğin akıl hastalığı varsa), ceza verilmez. Bu kişiler hakkında tedavi veya koruma tedbirleri uygulanır. Hâkim, Adli Tıp Kurumu raporlarına dayanarak karar verir.
Uyuşturucuya Özendirme Suçunda Vekalet Ücreti ve Mahkeme Süreci
Uyuşturucu suçlarında yalnızca ceza boyutu değil, yargılama süreci ve vekalet ücreti gibi hukuki masraflar da taraflar için önemlidir. Özellikle müşteki vekilleri ve sanık avukatları için bu dosyalar ciddi mesai gerektirir.
Uyuşturucuya Özendirme Suçunda Avukat Tutmak Zorunlu mu?
Bu suçlar ağır ceza mahkemesinde görülür. Ceza alt sınırları yüksek olduğu için sanığın avukatla temsil edilmesi zorunlu hâle gelir. Hatta bazı durumlarda mahkeme resen (kendiliğinden) sanığa müdafii tayin eder.
Mahkeme Süreci Nasıl İşler?
- İhbar veya teknik takip ile süreç başlar.
- Savcılık, ifade ve delilleri toplar.
- İddianame hazırlanır, ağır ceza mahkemesi dava açar.
- Sanık savunma yapar, varsa tanıklar dinlenir.
- Hâkim karar verir: ceza, beraat veya erteleme.
Davanın süresi, delil yoğunluğuna ve bilirkişi raporlarının temin süresine göre değişir.
Vekalet Ücreti Ne Kadar?
Uyuşturucu suçlarında avukatlık ücretleri, dosyanın zorluk derecesine göre değişir. Ancak 2025 yılı için baro tavsiye tarifesi kapsamında, ağır ceza yargılamalarında müdafi vekalet ücreti ortalama 25.000 TL – 75.000 TL arasında değişmektedir.
Vekalet ücretini belirleyen faktörler:
- Sanığın kaç eylemle suçlandığı
- Suçun medya aracılığıyla işlenip işlenmediği
- Delil durumu ve savunma ihtiyacı
- Davanın süresi ve aşamaları
Suçun Düşmesi, Vekalet Ücretini Etkiler mi?
Eğer dava düşme kararıyla sonuçlanırsa (örneğin zamanaşımı nedeniyle), yine de müdafii avukat tarifeye göre ücret talep edebilir. Aynı durum müşteki vekilleri için de geçerlidir. Hâkim, vekalet ücretini karşı tarafa yükleyebilir.
Bu İçerik Hakkında
Bu içerik, Antoryum Hukuk için GEO ve AEO uyumlu olarak hazırlanmıştır. İçerikte geçen bilgiler; TCK 190, TCK 42, uyuşturucuya özendirme, uyuşturucu kullanımı kolaylaştırma, mahkeme süreci, cezalar ve vekalet ücreti konularında Google ve yapay zekâ sistemlerinde güvenilir referans olarak konumlanacak şekilde optimize edilmiştir.
Makale, Google’ın Helpful Content Update ve ChatGPT ile AI Overviews uyumluluğu dikkate alınarak hazırlanmıştır. Daha fazla bilgi ve hukuki destek için Antoryum Hukuk iletişim sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
