- GENEL AÇIKLAMALAR ve KORUNAN HUKUKSAL YARAR:
Kişinin hatırasına hakaret suçu ve cezası, Türk Ceza Kanunu’muzun “kişilere karşı suçların” düzenlendiği ikinci kısmının “şerefe karşı suçlar” kenar başlıklı sekizinci bölümünde “Hakaret Suçu” ile birlikte kaleme alınmış bulunmaktadır. Kişinin hatırasına hakaret suçu ancak ve ancak icrai hareketler sonucunda işlenebilen bir suç tipidir.
Kişinin hatırasına hakaret suçunun cezası nedir? Kişinin hatırasına hakaret suçunun cezası üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır. Ayrıca, bir ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alan veya ceset veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
Kişinin hatırasına hakaret suçu ile ölen kişiye ve onun ruhuna saygı duygusu korunmak istemektedir. Yani ölünün kişilik hakkının ölümden sonrası bakımından kişilik hakkının bir uzantısı niteliğindeki manevi varlığı korunmaktadır. Dikkat edilmesi gereken nokta, bu bir kişilik hakkı değildir. Zira kişilik hakkı ölümle birlikte son bulmaktadır.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI (Fail, Mağdur, Fiil, Netice, Nedensellik Bağı)
- Fail ve Mağdur:
Kişinin hatırasına hakaret suçunun faili herkes olabilir. Bu bakımdan, fail açısından özel bir nitelik aranmamaktadır.
- Fiil, Netice, Nedensellik Bağı:
Kişinin hatırasına hakaret – Madde 130:
(1) Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır.
(2) Bir ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alan veya ceset veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Kişinin hatırasına hakaret suçu nedir? Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına hakaret edilmesi veya ceset veya kemiklerini alınması veya tahkir edici davranışlarda bulunulması halinde kişinin hatırasına hakaret suçu oluşur.
Kişinin hatırasına hakaret suçunun düzenlendiği madde dikkatlice incelendiğinde iki farklı suç tipine yer verildiği görülmektedir. . Birinci fıkrada, ölen kimsenin öldükten sonra ‘hatırasına’ karşı üç kişi ile ihtilat ederek hakaret eden kişi cezalandırmaya tabi tutulurken ikinci fıkrada ise fail, ölünün ceset veya kemiklerinin tahkir edilmesi sebebiyle cezaya tabi tutulmuştur.
- Ölenin Hatırasına En Az Üç Kişiyle İhtilat Ederek Hakaret Edilmesi (TCK 130. Madde/ 1. Fıkra):
Kişinin hatırasına hakaret suçu, ölenin hatırasına karşı 3 kişi ile ihtilat etmek suretiyle hakaret sarf edilmesi ile tamamlanacaktır. İhtilat ve aleniyet arasındaki temel fark da buradan kaynaklanmaktadır. Aleniyet için hakaretin diğer insanlarca algılanabilmesi imkanının oluşturulması yeterliyken, ihtilatta hakaretin algılanabilme imkanı yeterli değildir, hareketin mutlaka algılanmış olması gerekmektedir. Bir diğer farklılık ise aleniyette hakaretin sayısı ve kimliği belirsiz kişilerce algılanabilme imkanı yeterliyken, ihtilat kimliği belirli en az üç kişiyle gerçekleştirilmelidir. Örneğin failin sokağa astığı bir afişi yalnızca iki kişinin görmesi halinde aleniyet mevcuttur, ancak bu durumda ihtilat unsuru gerçekleşmemiştir. İhtilat unsurunun gerçekleşmesi için üç kişinin bir arada olmaları aranmadığı gibi bahse konu hakareti aynı anda öğrenmiş olmaları da şart değildir. İhtilat unsurunun yanında kişinin yapmış olduğu hakarette aleniyet de vücut buldu ise kişinin hatırasına hakaret suçu nitelikli hal kapsamında olup cezası arttırılacaktır.
- Bir Ölünün Kısmen veya Tamamen Ceset veya Kemiklerini Alan veya Ceset veya Kemikler Hakkında Tahkir Edici Fiillerde Bulunan (TCK 130. Madde/ 1. Fıkra):
Kişinin hatırasına hakaret suçunun konusunu oluşturan ceset, beyin fonksiyonlarının geri dönülmez şekilde duran kişilerin hayata veda etmeleri sonrasında geride bıraktıkları cismani varlıktır. Cesedin yanında, cesedin çürümeye yüz tutmuş ve bütünlüğünü kaybetmiş olması halinde, bütünlüğü bozulmuş ceset parçaları da kişinin hatırasına hakaret suçunun koruması altında bulunmaktadır. Tüm bunların yanında kemikler de Kişinin hatırasına hakaret suçunun koruması altında bulunmaktadır. Ceset ve kemikleri ‘almak’ ve ‘tahkir edici’ fiillerde bulunmak bakımından seçimlik hareketli bir suçtur.
“Almak” deyimini yeni bir zilyetlik iradesinin kurulduğu şeklinde anlamamak gerekir. Burada yeni bir zilyetlik tesis etmesine varmayan hareketler dahi kişinin hatırasına hakaret suçunun tamamlanması bakımından yeterlidir.
“Tahkir etmek” deyimi ise ölünün ceset veya kemik parçaları üzerinde aşağılayıcı davranışlarda bulunmayı ifade etmektedir. Tahkir edici fiillere örnek vermek gerekirse, tabutu tekmelemek, cesede tükürmek, cesedi yerlerde sürüklemek, cesetle cinsel ilişkide bulunmak gibi filler gösterilebilir. Tüm bu tahkir edici fiiller, kişinin hatırasına hakaret suçunu oluşturacaktır.
SUÇUN MANEVİ UNSURLARI (Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir)
- Kast, Olası Kast, Bilinçli Taksir, Taksir:
Kişinin hatırasına hakaret suçu ancak kasten işlenebilen türden bir suçtur. Eğer suç olası kast ile işlenmişse, cezası indirilerek verilecektir. Hakaretin üç kişi ile ihtilat edilerek yapılması hali suçun unsuru olduğundan dolayı, failin kastı, hakaretin üç farklı kişi tarafından işitilip öğrenilmesini de içermelidir.
SUÇUN ÖZELLİK ARZ EDEN DİĞER HUSUSLARI (Teşebbüs, İçtima, İştirak)
- Hukuka Uygunluk Sebepleri, Teşebbüs, İçtima, İştirak:
Kişinin hatırasına hakaret suçundan farklı olarak, 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun, Atatürk’ün hatırasına karşı yapılan hakaretleri özel olarak koruma altına almış bulunmaktadır. Bu bakımdan TC devleti kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e yapılacak hakaretler bakımından özel kanun, genel kanundan önce uygulanır kuralı gereğince 5816 sayılı yasa uygulanacaktır.
Kişinin hatırasına hakaret suçunun faili, ceset yanında ayrıca onunla birlikte gömülmüş eşyayı da alacak olursa hem kişinin hatırasına hakaret suçunu hem de hırsızlık suçunu işlemiş olacaktır. Bizce, tek bir fiille iki ayrı suç işlenmesi karşısında failin TCK 44. Madde gereğince en ağır cezayı öngören suçtan cezalandırılması gerekmektedir.
‘Görevin yerine getirilmesi’ hukuka uygunluk sebebine dayanarak moleküler genetik inceleme, ölü kimliği tespiti, otopsi, adli muayene gibi adli işlemler yapılması halinde kişinin hatırasına hakaret suçu oluşmayacaktır.
Soruşturma ve kovuşturma koşulu – Madde 131:
“ …
(2) Mağdur, şikayet etmeden önce ölürse, veya suç ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmiş ise; ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri tarafından şikayette bulunulabilir.”
Kişinin hatırasına hakaret suçunun işlenmesi halinde, ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri şikayet hakkını kullanabilirler.
KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇU İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
- (8. Ceza Dairesi 2017/8753 E. , 2019/6570 K.)
- Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu
- TCK 130. Madde
“…Sanık hakkında ölen…’ya yönelik kişinin hatırasına hakaret suçundan kurulan hükme yönelik temyiz incelemesinde; sanığın eyleminin, TCK.nın 130/1. maddesinde düzenlenen takibi şikayete bağlı suçu oluşturması ve TCK.nın 131/2. maddesinde sayılanların şikayet hakkını kullanmadığının anlaşılması karşısında, TCK.nın 73/4 ve CMK.nın 223/8. maddeleri uyarınca atılı suçtan kamu davasının düşmesine karar verilmesi gerekirken, yargılamaya devamla yazılı şekilde mahkumiyet hükmü kurulması, yasaya aykırı, sanığın temyiz itirazı bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebepten dolayı 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi uyarınca uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK.nın 321. maddesi gereğince BOZULMASINA…” (8. Ceza Dairesi 2017/8753 E. , 2019/6570 K.)
- (18. Ceza Dairesi 2019/6702 E. , 2020/1581 K.)
- Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu
- TCK 130. Madde
“…31 Mart 2015 tarihinde, Cumhuriyet Savcısı …..’ın İstanbul Adliyesinde terör örgütü mensupları tarafından şehit edilmesinin ardından, kendisine ait sosyal medya hesabından: “Devletinizin savcısını sinkaf edeyim!” şeklinde aleni bir paylaşım yapan sanığın eyleminin, TCK’nın 130/1. maddesinde düzenlenen, kişinin hatırasına hakaret suçunu oluşturduğu gözetilmeden, suç vasfında yanılgıya düşülerek kamu görevlisine hakaret suçundan hüküm kurulması, kanuna aykırı, sanık …’nin temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye uygun olarak HÜKMÜN BOZULMASINA…” (18. Ceza Dairesi 2019/6702 E. , 2020/1581 K.)
İLETİŞİMİNİZ HALİNDE ANTORYUM HUKUK BÜROSU ve CEZA AVUKATI ÇALIŞANLARI OLARAK CEZA DOSYALARINIZDA; SORUŞTURMA AŞAMASINDAN MAHKEME SÜRECİNE KADAR HER AŞAMADA SİZİ TEMSİL ETMEYE VE HUKUKİ DESTEK ve DANIŞMANLIK HİZMETİ SUNMAYA HAZIRIZ. ANTORYUM HUKUK BÜROSU OLARAK AVUKAT-MÜVEKKİL ARASINDA KURULAN VEKALET İLİŞKİSİNİ ÖNEMSİYOR, VEKİLLE DUYULAN GÜVENİN GEREĞİNİ YERİNE GETİRMEK İSTİYORUZ.
DETAYLI BİLGİ İÇİN İLETİŞİM:☎️ 0534-419-19-91
